İçindekiler
Borderline Kişilik Bozukluğu Nedir?
Borderline kişilik bozukluğu (BKB) yaygın olarak görülen bir kişilik bozukluğu durumudur. Düzensizlikten kaynaklanan bu bozukluk, kişinin duygusal düzenini ve ilişkilerini etkiler. BKB duyguları genellikle çok hızlı değişir ve karşısındaki insanların davranışlarını çok çok hassas bir şekilde yorumlarlar. Bu nedenle, BKB olan kişilerin ilişkileri genellikle instabil ve zorlu olabilir. BKB’de düşünceler ve duygular arasında büyük farklılıklar olabilir. Örneğin, bir kişi aniden keder/sevgi dolu hissedebilir, ancak birkaç dakika sonra neşeyle/öfkeyle tepki verme dövüşme eğilimi gösterebilir. BKB düzensizlik, kendine ve insanlara güvenini olumsuz etkileyebilir.
BKB aşırı derecede benmerkezci ve bencil olabilirler. Bu nedenle, diğer insanlarla ilişkilerinde zorluklar yaşayabilirler başetme becerileri zayıtır, ego zayıftır. Ayrıca, BKB olan kişilerin kendine ve diğer insanlara olan güveni genellikle düşüktür ve bu nedenle depresyon ve özgüven eksikliği gibi problemlerle de aile başta olmak üzere sosyal çevrede karşılaşabilirler.
BKB olan kişilerin tedavi edilmesi ailecek mümkündür, ancak bu süreç genellikle hatanın çevresinin istediği süreden uzun ve zorlu olabilir. Tedavi, genellikle psikoterapi ve/veya ilaçlarla yapılır ve kişinin düzenli olarak bir terapistle görüşmesine ve ilaçları düzenli olarak almasına dayanır. Tedavinin etkili olması için, kişinin tedaviye tam olarak uyması ve süreci ciddiye alması önemlidir. Tedavinin her türünü süreci ciddiye alması BKB’yi aramızda, sağ, hayatta tutacakır.
Borderline Kişilik Bozukluğu Neden Olur?
Borderline kişilik bozukluğu (BKB), genellikle kişinin genetik yapısı, çocukluk döneminde yaşadığı travmalar, tutarsız ebeveyn ve çevresel etkenlerin bir kombinasyonundan kaynaklanır. Ancak, BKB’nin tam olarak nedenleri tartışılırdır, otoerotik aktiviteler tam olarak anlaşılmamıştır ve bu konuda daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir.
BKB olan kişilerin çoğunun çocukluk dönemlerinde ciddi psikolojik veya fiziksel şiddet, aşırı yalnızlık veya terk edilme, aşırı kontrol veya aşırı özen gösterme, yaşşa büyük hemcins kardeşlerin şiddeti gibi zorlu koşullar altında yetiştikleri bilinmektedir. Bu tür koşullar, kişinin duygusal düzenini ve ilişkilerini olumsuz etkileyebilir ve BKB gibi kişilik bozukluklarının oluşumuna neden olabilir.
BKB olan kişilerin genetik yapısı da bu bozukluğun gelişimine katkıda bulunabilir. Bu nedenle, BKB olan bir kişinin aile öyküsünde bu tür bir bozukluk bulunması, bu kişinin de BKB olabileceği anlamına gelebilir. Tıbbi teşhisi konulmamış , iş güç sahibi ana babaların patolojileride çocukların BKB belirtileri gösterebilir. BKB’nin oluşumuna yol açan çevresel etkenler de bu bozukluğun oluşumuna katkıda bulunabilir. Örneğin, ekmek almaya çıkan baba saatlerce eve dönmezse evde sofrayı çoluğunu çocuğunu bekletirse, stresli bir iş ortamı varsa, aşırı yüklenme veya sürekli çatışmalı ilişkiler de evlatlarınızın BKB oluşumuna neden olabilir.
BKB’nin oluşumuna yol açan tüm etkenlerin tam olarak anlaşılması, bu bozukluğun daha etkili bir şekilde tedavi edilebilmesi için çok önemlidir. Bu nedenle, BKB olan kişilerin tedavi sürecinde, kişinin geçmişine ve şuanki koşullarına dair detaylı bir değerlendirme yapılması önemlidir.
Borderline Kişilik Bozukluğu İle Ortaya Çıkabilecek Komplikasyonlar Nelerdir?
Borderline kişilik bozukluğu (BKB) olan kişilerde ortaya çıkabilecek komplikasyonlar şunlardır:
İlişki problemleri: BKB olan kişilerin ilişkileri genellikle yaşayabilirler instabil ve zorlu olabilir. Bu nedenle, bu kişiler diğer insanlarla tüm ilişkilerinde zorluklar.
Depresyon: BKB olan kişilerin kendine ve diğer insanlara olan güveni genellikle düşüktür ve bu nedenle çoğunlukla depresyon gibi problemlerle de karşılaşabilirler.
Özgüven eksikliği: BKB olan kişilerin kendine olan güveni düşük olabilir ve bu nedenle özgüven eksikliği gibi problemlerle de karşılaşabilirler ve ego gelişimi olmaz
Geçici aşırılıklar: BKB olan kişilerin düşünceleri ve duyguları arasında büyük farklılıklar olabilir. Örneğin, aniden sevgi dolu hissedebilirler, ancak birkaç dakika sonra öfkeyle tepki verme eğilimi gösterebilirler. Bu geçici aşırılıklar, kişinin kendine ve diğer insanlara olan güvenini olumsuz etkileyebilir. Aşırılığa kaçan yönler kişiden kişiye değişebilir.
İntihar girişimleri: BKB olan kişiler, kendi hayatlarına karşı aşırı derecede acımasız olabilirler ve bu nedenle intihar girişimleri riski taşırlar. Aileler tedavinin her evresin de göz ardı etmemelidir.
Dövme, ilaç ve alkol bağımlılığı: BKB olan kişiler, stresli durumlarda ilaç veya alkol kullanmayı, dövmeyi tercih edebilirler ve bu nedenle bu tür madde bağımlılıklarının oluşma riski artar.
Bu komplikasyonların önlenmesi ve tedavi edilmesi için, BKB olan kişilerin düzenli olarak bir terapistle görüşmesi ve ilaçları düzenli olarak alması, ailelerin gelecek planlarına sadık kalması gerekir. Tedavinin etkili olması için, kişinin tedaviye tam olarak uyması ve süreci ciddiye alması, tedavi sürecinde karşı cins ebeveynden olumlu duygular beslenilmelidir, önemlidir.
Borderline Kişilik Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?
Borderline kişilik bozukluğu (BKB) olan kişilerde görülebilecek belirtiler şunlardır:
Duygusal düzensizlik: BKB olan kişilerin duyguları genellikle çok hızlı değişir ve karşısındaki insanların davranışlarını çok hassas bir şekilde yorumlar. Bu nedenle, BKB olan kişilerin ilişkileri genellikle instabil ve zorlu olabilir.
Güven eksikliği: BKB olan kişilerin kendine ve diğer insanlara olan güveni genellikle düşüktür ve bu nedenle depresyon ve özgüven eksikliği gibi problemlerle de karşılaşabilirler.
Benmerkezcilik: BKB olan kişiler, aşırı derecede benmerkezci ve bencil olabilirler. Bu nedenle, diğer insanlarla ilişkilerinde zorluklar yaşayabilirler.
Aşırılıklar: BKB olan kişilerin düşünceleri ve duyguları arasında büyük farklılıklar olabilir. Örneğin, aniden sevgi dolu/erotik hissedebilirler, ancak birkaç dakika sonra öfke/tiksinmeyle tepki verme eğilimi gösterebilirler. Bu geçici aşırılıklar, kişinin kendine ve diğer insanlara olan güvenini olumsuz etkileyebilir.
İntihar girişimleri: BKB olan kişiler, kendi hayatlarına karşı aşırı derecede acımasız olabilirler ve bu nedenle intihar girişimleri yapma riski taşırlar. Planlanımış intihar gözlemlenebilir.
Madde, ilaç ve alkol bağımlılığı: BKB olan kişiler, stresli durumlarda ve teskin olma arayışında ilaç veya alkol kullanmayı tercih edebilirler ve bu nedenle bu tür madde bağımlılıklarının oluşma riski artar.
BKB, kişilik bozuklukları arasında en sık görülen türdür ve üç tipi vardır:
Sıradan tip: Bu tip BKB olan kişilerin belirtileri diğer iki tip BKB olan kişilere göre daha hafif olabilir. Bu kişiler, genellikle ilişkilerinde instabil olabilirler ancak intihar girişimleri yapma olası
Borderline Kişilik Bozukluğu Nasıl Teşhis Edilir?
Borderline kişilik bozukluğu (BKB), bir psikiyatrist veya psikolog tarafından teşhis edilebilir. Bu uzmanlar, kişinin belirtilerini ve geçmişini inceler ve bu bilgilere dayanarak BKB olabileceğine dair bir tahmin yürütürler. Teşhise yardımcı olmak için, kişinin BKB olabileceğine dair belirtileri olması gerekir. Bu belirtiler, kişinin duygusal düzenini etkileyen bir düzensizlikten kaynaklanır. Örneğin, kişinin duyguları genellikle çok hızlı değişir ve karşısındaki insanların davranışlarını çok hassas bir şekilde yorumlar. Bu nedenle, BKB olan kişilerin ilişkileri genellikle instabil ve zorlu olabilir. Teşhis sırasında, kişinin geçmişine ve şuanki koşullarına dair detaylı bir değerlendirme yapılır. Örneğin, kişinin çocukluk döneminde yaşadığı travmalar ve çevresel etkenler incelenir. Ayrıca, kişinin aile öyküsü de değerlendirilir, çünkü BKB olan bir kişinin aile öyküsünde bu tür bir bozukluk bulunması, bu kişinin de BKB olabileceği anlamına gelebilir. DSM-5’te, BKB’nin en az beşinin karşılanması gereken tanı ölçütleri şu şekilde olup aşağıdakilerden en az beşi ile belirli, erken erişkinlikte başlayan, kişilerarası ilişkilerde, benlik algısında ve duygulanımda tutarsızlık;
1-Terk edilmekten kaçınmak için çılgınca çaba gösterme
2-Gözünde aşırı büyütme ve yerin dibine sokma uçları arasında giden, tutarsız ve gergin kişilerarası ilişkiler
3-Kimlik karmaşası
4-Kendine kötülüğü dokunacak en az iki dürtüsellik (para harcama, cinsellik, madde kötüye kullanımı, güvensiz araç kullanma vb).
5-Yineleyici intihar davranışları, girişimleri ya da göz korkutmalar
6-Duygulanımda tutarsızlık
7-Süreğen bir boşluk duygusu
8-Uygunsuz yoğun bir öfke, öfke denetiminde güçlük
9-Zorlanmayla ilişkili gelip geçici kuşkucu düşünceler ya da ağır çözülme belirtileri. BKB, eşdeğer bir bozukluk şeklinde ICD kılavuzunda da yer almaktadır
Teşhise katkıda bulunabilecek diğer yöntemler de olabilir. Örneğin, kişinin düşüncelerini, duygularını ve davranışlarını değerlendiren standartize testler yapılabilir. Bu testler, kişinin BKB olabileceğine dair daha objektif bir değerlendirme yapılmasını sağlar.
Borderline Kişilik Bozukluğu Nasıl Geçer?
Borderline kişilik bozukluğu (BKB), tam olarak geçmez ancak tedavi edilerek semptomların azaltılması ve düzenli bir yaşam sürdürülmesi mümkündür. Bu nedenle, BKB olan kişilerin tedavi sürecine uyum sağlamaları ve tedaviye tam olarak uymaları önemlidir. BKB olan kişilerin tedavi edilmesi için genellikle psikoterapi ve/veya ilaçlar kullanılır. Psikoterapi, kişinin düşüncelerini, duygularını ve davranışlarını değiştirmeyi amaçlayan bir yöntemdir ve BKB olan kişiler için özellikle etkili olabilir. Borderline kişilik bozukluğu esas olarak psikoterapi kullanılarak tedavi edilir. Bazı vakalarda psikoterapinin yanı sıra ilaç kullanımı da mümkündür. Bireyin ya da çevresindekilerin güvenliğinin risk altında olduğu durumlarda doktor bireyi hastaneye yatmayı da önerebilir. Terapi, bireyin olumsuz düşüncelerini tanımasına ve bunları daha sağlıklı ve olumlu düşüncelerle değiştirmesine yardımcı olur. Ayrıca, duygusal düzenleme becerilerini geliştirmek ve ilişki problemleriyle başa çıkmak için stratejiler sunar.
Ankara Psikolog kadromuz ile ruh sağlığınızı destekleyin. Alanında deneyimli psikologlarımızla, hayatınızdaki zorluklarla başa çıkın ve daha iyi bir yaşam için ilk adımı atın. Ankara psikolog hizmetlerimiz hakkında detaylı bilgi ve randevu için buraya tıklayın.
Necati YILDIRIM
EMDR psikoterapi eğitimini aldım ve Avrupa EMDR Derneği Sertifikalı EMDR terapistiyim.