İçindekiler
Hikikomori Nedir? ve Erken Teşhisi
İlk kez Japon psikolog Tamaki Saito tarafından 1998 yılında terimleştirilen “sosyal izolasyon” “sosyal geri çekilme” gibi anlamlara gelen “Hikikomori” ( 引きこもり), psikopatolojik bir temel sebebi olmaksızın, en az altı ay toplumdan soyutlanarak kendilerini evlerine-odalarına kapatan bireyleri tanımlamak için kullanılmıştır.
Hikikomori Belirtileri
- Kendilerini odalarına kapatan,
- toplumla iş-okul da dâhil olmak üzere tüm keyfi ve zorunlu ilişkilerini kesen,
- ailesiyle dahi iletişime girmeyen,
- yaş aralığı genellikle onbeş ile kırk arası değişen ve
- çoğunluğu erkek
- zorunlu ihtiyaçları haricinde odalarından çıkmayan,
- beslenme gibi temel ihtiyaçları ebeveynleri tarafından karşılanan ve
- yoğun internet kullanımına sahip kişilerdir.
Hikikomoriler çoğunlukla online alışveriş yoluyla hazır gıda-konserve gibi ürünleri tüketmekte, zamanlarının çoğunu bilgisayar başında video izleyerek, oyun oynayarak ya da Japon çizgi romanları olan anime ve mangayı okuyarak geçirmektedir.
Gece ve gündüzü tersine çeviren, geceleri uyumak yerine gündüzleri uyuyan bireyler, camlarını gün ışığına dahi kapatarak bir yanılsamayı yaşarlar.
Dış dünyayla kurulan iletişiminin tek kanalı internet olup, çalışmak, okula-kursa gitmek gibi hiçbir aktif eylemde-faaliyette bulunmayan Hikikomori toplumdaki zaman ve mekân kısıtlamalarından çekilme eylemidir, sosyal beklentilere bir tepki biçimidir. Çekilme, bireyleri dakiklik baskısından, hız ve verimlilik ihtiyacından, alan kısıtlamalarından, sosyal sorumluluklardan ve rol performanslardan kurtarır, bu kişiler toplumsal gerçeklikten sanal dünyaya kaçarak, idealize edilmiş sanal kimlikleriyle istekleri doğrultusunda şekillenen bir hayal dünyası kurarlar. Gerçek dünyada ne olduğuna dair ilgilerini kaybederler, ve kendi kurdukları dünyada yaşarlar.
Başkalarıyla sürekli iletişime girilmezse ve iletişim kurulmazsa gündelik hayattaki varlığımızın sürdürülemeyeceğini ifade ederiz, gündelik hayattan izole olan Hikikomori bireyler ise gündelik hayatlarını sanal evrene taşımışlardır, varlıklarını burada devam ettirir, gündelik hayat gerçekliklerini burada yaşarlar. Sanal dünya, sınırlı anlam alanlarının aksine sınırsız anlam alanıdır fakat modern-postmodern bireylerin yaşadığı çoğulculuk ve anlam krizi bu sınırsız anlam alanında da devam eder. Oyun dünyası ile gündelik hayat dünyası arasında yer değiştirmeler, gerçeklikler arası geçişi mümkün kılarken, sanal evrenlerde bu gerçeklikler arası geçiş ortadan kalkar, sanal gerçek hiper gerçeğe dönüşür. Hikikomori olan bireyler ise bu gerçekliği gündelik hayat gerçekliği olarak deneyimlerler. Sanal dünya mekânsal ve zamansal olarak yapılanmamıştır. Gündelik hayatın kendine has standart zamanı, sanal dünyada kaybolur bu doğadan bir kopuştur.
Tüm hayatını sanal evrene hapseden, odalarına gün ışığının dahi girmesine izin vermeyen Hikikomoriler için zaman ve mekân mefhumu ortadan kalkar, bu mefhumların olmayışı zaten zamansallığın farklı düzeyleri arasında ayrım yapmayı imkânsız hale getirir, burada bilinç farklı bir boyuta taşınır. Hikikomori gündelik hayat gerçekliğinden kopar, onlar zamanın belirlemeciliğinden soyutlanmıştır. Gündelik hayattaki “zamanın insanlarının” aksine, onlar “zamansızlığın ve mekânsızlığın insanlarıdır”. Doğanın belirlemeciliğinden kopuştur, her tür belirlemeciliğe de bir başkaldırıdır çünkü “zaman” belirlemeciliği en çok hissettiren olgudur.
Toplumdan izole bireylerin sayılarındaki artış, vaka incelemeleriyle başta psikiyatri bilim dalının çalışmaların konusu olmuştur. Hikikomori’yi psikopatolojik bir hastalık olarak değil, bir durum- fenomen olarak inceleriz. Şiddetli bir izolasyonu tanımlamak için kullanılan Hikikomori küresel boyutta görülmeye başladıkça, tsunami ve karaoke terimleri gibi Japonca bir ifade olarak literatüre girmiştir. Hikikomori kavramı Oxford sözlüğünde de “Japonya’da tipik olarak genç erkeklerin sosyal temastan anormal şekilde kaçınması” şeklinde tanımlanmıştır.
Hikikomori tanısının konulması için bazı kriterler:
- ev merkezli bir yaşam,
- okula ya da işe gitmemek,
- semptomların altı aydan uzun sürmesi,
- psikopatolojik veya mental rahatsızlıkların birincil neden olmaması ve
- sosyal ilişkileri sürdürmemek olarak sıralanmıştır.
Hikikomori Nasıl Tedavi Edilir?
Hikikomori bireylerin tedavisi, bireyin ihtiyaçlarınca özelleştirilmiş, geniş kapsamlı ve pek çok alanda sürdürülen multidisipliner bir yaklaşım gerektirir. Tedavin,n her evresinde psikolojik, sosyal ve ilaçlar kullanılır. Tedavinin bireyin topluma yeniden katılımını sağlamasını, sosyal becerilerini iletişimi yüztüze geliştirmesini ve psikolojik sorunlarıyla başa etmesini hedef. Psikoterapi duygusal ifade ve sosyal becerilerini geliştirmeye yardımcı, bireyin evden çıkma ve sosyal etkileşimlerde bulunma konusundaki kaygılarını azaltmaya yöneliktir. Sosyal becerilerin geliştirirken toplumla yeniden bağlantı kurmalarına yardımcı olmak gerekir. ilaçlar, kişinin ruh halini dengelemeye ve psikolojik semptomları azaltmaya yardımcı olur.
Kaynakça
Dijitalleşmenin Modern Gündelik Hayata Yansımaları Ve Hikikomori, Yazar:YELDA KARAKAŞ, Danışman: PROF. DR. AHMET ÇİFTCİ, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Radyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı, Radyo-Televizyon ve Sinema Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
Altın, N. Ş. (2017). Toplumsal Gerçeklik ve Postmodern Roman. Humanitas
Artut, S. (2014). Teknoloji-İnsan Birlikteliği. İstanbul: Ayrıntı Yayınları
Lise öğrencilerinde problemli internet-oyun kullanımı ve NEİY/Sosyal İçe Çekilme (Hikikomori) riskinin yaygınlığı ve ilişkili değişkenlerin incelenmesi, Yazar:GİZEM ONARAL, Danışman: PROF. DR. ÇİĞDEM GÜNSELİ DEREBOY, Aydın Adnan Menderes Ü, niversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Psikoloji Ana Bilim Dalı, Klinik Psikoloji Bilim Dalı, Doktora Tezi.