Şemalar, yaşamımızın erken dönemlerindeki deneyimlerimiz ve ilişkilerimizle oluşan ve yerleşen, kendimiz ve çevremiz ile ilgili inançlarımızdır. Şemalar bizi biz yapan özelliklerin oluşturduğu benlik kavramının temelinde bulunur ve çocukluk yıllarımızdan başlayarak kendimizi ve çevremizi algılayış biçimimizi belirler. Sürekli tekrarlayarak pekişen bu algı ve inanç biçimleri zaman içinde kalıplaşır.
İçindekiler
Şema Terapi Nedir?
Şema terapi bilişsel davranışçı terapiden geliştirilen fakat deneyimsel, kişilerarası ve psikodinamik metotlardan yararlanan bütüncül bir psikolojik tedavi yaklaşımıdır. Şema terapi özellikle kişilikle bağlantılı olarak kalıplaşan algı ve inanç biçimlerinin yol açtığı psikolojik sıkıntıları çözmek amaçlı geliştirilmiştir.
Şemalar diğer düşünce ve inançlara göre değişime daha dirençli olabilir çünkü çocukluktan beri tekrarlayarak deneyimler ve ilişkilerle pekişip benlik kavramına yerleşen şemalar bireyde bir konfor alanı oluşturur ve kontrol duygusu sağlar. Bundan dolayı birey her ne kadar bu inançların neden olduğu tutum ve davranışları değiştirmek istese de kolay bir şekilde vazgeçemeyebilir ve aynı davranış biçimlerine takılı kalabilir. Diğer bir deyişle, bu zamana kadar bireyin süregelmiş ve kalıplaşmış kendini ve dünyasını algılama şeklini değiştirmek, onları yeniden sorgulamasına ve konfor alanının dışına çıkmasına neden olup değişimden kaçınmasına sebebiyet verebilir. Bundan dolayı şemaların değişim süreci uzun sürebilir.
Şema terapi sürecinde, terapist eşliğinde bireyin sahip olduğu şemalar tanımlanarak bu şemaların kökenleri keşfedilir. Kişinin uyumunu bozan, psikolojik sıkıntılarını tetikleyen ve sürdüren şemalar tespit edilir. Bireyin ihtiyaçları doğrultusunda, bu şemalardan temelini alan işlevsiz baş etme yolları yerine şema terapi teknikleriyle daha yararlı baş etme yolları öğretilir.
Şema Terapi Nasıl İşler?
İçeriğimizde kişilerin hayatını etkilemekte olan psikolojik durumların ne olduğunu temsil etmek için kullanılan şema terapi üzerinde durulacaktır. Bu şemaların neler olduğunu ve sorunlara karşı ne şekilde baş edileceği hakkında psikolojide şemalar nedir? Konusuna değinilecektir. Tüm bunlar sonucunda da şema terapi işe yarar mı? hakkında kişileri aydınlatıp bu eğitimi aldıklarında sonucun nasıl olacağına ilişkin bilgiler aktarılacaktır.
Hayata karı olan duruşumuzu ve yorumumuzu belirleyen aslında şemalardır. Bundan dolayı kişiler olaylara müdahale konusunda şemalardan yardım alır. Olaylara ve sorunlara kendi şemaları ile karşılık veren kişiler için şemalar güncel hale getirilir. Kişiler için şemaların fark edilmesi bile çoğu zaman iyi bir durumdur. Bu sayede yaşanan durumlara ve sorunlara karşı bu şemalar doğrultusunda mücadele vererek sorunun çözümüne gidilmektedir. Şema terapide ne yapılır? Konusunda insanların bilgilenip buna göre yol çizmesi gerekmektedir.
Kişilerin şema terapiyi daha iyi şekilde algılaması ve anlaması açısından şema terapi hakkında detaylı şekilde bilgilendirilmesi önemlidir. Şema terapinin Jeffrey E. Young tarafından bilişsel terapi içinden geliştirilen bir psikoterapi yöntemi olduğunu belirtebiliriz. Değiştirilmesi zor olan ve kökenleri çocukluk ya da ergenlik dönemine kadar uzanan psikolojik sorunların tedavi edilmesinde şema terapisine ihtiyaç duyulmaktadır. Şema terapi işe yarar mı? konusunda kişilerin tam olarak ve eksiksiz şekilde eğitimi tamamlaması önemlidir.
Şema Terapi Neden Yapılır?
Şema terapinin bilişsel davranışçı ve yaşantıya dayalı olan bireyler arasındaki teknikleri birleştiren bir yapısı bulunur. Bu yüzden eğitimin alınması ve kişilerin beklentisine yanıt verilmesi için psikolojide şemalar nedir? Konusunun iyi şekilde anlaşılmasında fayda vardır. Temelinde kişilik bozuklukları yatan her sorunda ve durumda bunun iyileştirilmesine yönelik olarak eğitimler verilmektedir. Bu yüzden kişilik bozuklukları hakkında sorun yaşamakta olan her insan için şema terapisinin uygunluğu bulunabilir.
Hem teori hem de bir terapi yöntemi olarak şema terapinin ifade edilmesi son derece doğru olur. Çünkü bu iki ayrı bölümde de farklı amaçlar ve aslında sorunun çözümüne hızlı şekilde ulaşmak yer alır. Peki şema terapi nasıl işler? Teori şeklinde olan şema modelinde psikolojik sorunların neden kaynaklandığı ve nasıl geliştiği açıklanmaktadır. Tedavi şeklinde olan şema modelinde ise buna ek olarak sorunların nasıl tedavi edilmesi gerektiği ve hangi yolun izleneceği açıklanmaktadır.
Şema terapinin uygulanması ve kişilerden istenen sonucun alınması adına şema terapi nasıl işler? Konusunun uzman şekilde anlatılması ve tanıtılması gerekmektedir. Bireyler doğdukları andan itibaren aslında karşılaşmakta oldukları her şeyi ve nesneyi şemalarla ifade edebilir. Yaşadıkça ve gördükçe bilgi edinmeye başlayan bireyler ilk olarak annesinden itibaren şema oluşturmaya ve kafasında bunu şekillendirmeye başlamaktadır. Yani annesini ya da babasını gören bir bebeğin kafasında buna ilişkin olarak anne ya da baba şeması oluşmaktadır.
Şemalar bir kez oluşturulduktan sonra hayatı anlamak ve bu doğrultuda anlamlandırmak üzere sürekli olarak şemaları kullanmaktadır. İleriki yaşlara doğru bireyler artık daha fazla uğraşmaya gerek dahi kalmadan kafalarında şema çizmeye ve bunu şema olarak belirlemeye devam etmektedir. Şema terapi de kişiler tarafından koşulsuz şekilde kabul edilmekte olan ve olumsuz şemaları konu edinen bir terapi yöntemidir.
Şema Terapinin Amacı Nedir?
Kişilerin olumsuz durumlarını ele alan ve psikolojik olarak sorunların çözümüne inmeyi hedefleyen şema terapi hangi kuram? Kişilerin bunu bilmesi ve bunun nasıl ortaya çıktığı konusunda fikir edinmesi hangi sorunlarla ilgilendiğinin de göstergesi olabilir. Tam olarak pek çok psikoterapi ve gelişim modellerini işlevsel şekilde bir araya getirmeyi amaçlamakta olan şema terapinin bütüncül boyutunun olduğunu bilmek gerekmektedir. Bu bütüncül yapının içerisinde ise bilişsel, davranışsal ve psiko – dinamik, bağlanma gibi konular yer almaktadır.
Şema terapinin alınmaya başlamasından itibaren eğitim süreci boyunca terapide düşünce ve davranış yapıları hayati olarak kabul edilmektedir. Deneysel teknikler, duygusal değişim ve terapi ilişkisine de aynı şekilde ağırlık verilmektedir. Şema terapinin çıkış amacı olarak ise kişilik sorunlarına çözüm bulabilmek ifade edilebilir. Fakat şema terapinin gelmiş olduğu noktada yeme bozuklukları, suçlular, çocukluk travmaları, çift çalışmaları, madde kullanımı gibi bozukluklar ve klinik problemlerde yer almaktadır.
Bu durumda şema terapi hangi kuram? Konusunda insan psikolojisini ve buradaki sorunları ilgilendiren bütüncül psikoterapiden bahsetmek mümkün olur.
Şema Terapi Neler İçerir?
Young şemaları 6 kategoriye ayırmakta ve buna göre ayrımlar yaparak açık şekilde açıklamaktadır. Bu nedenle şemalar ne zaman oluşur? Konusunda da fikir sahibi olabilmek adına ilk olarak şemaların neler içerdiğini bilmek gerekir. Şemalarda temel güvenlik yani terk edilme ve kuşkuculuk ve kötüye kullanma yer alır. İkinci olarak başkaları ile bağlılık yani duygusal yoksunluk ve sosyal izolasyon yer almaktadır. 3. Olarak ise özerklik yani bağlılık ve dayanıksızlık bulunmaktadır. 4.olarak ise özgüven yani kusurluluk ve başarısızlık yer alır. 5. Olarak kendini ifade etme aşamasında boyun eğicilik ve yüksek standartlar bulunmaktadır. Son ve 6. Kategoride ise gerçekçi limitler yani haklılık yerini almaktadır. Bu durumda şema terapi ne zaman oluşur? Konusunda çocukluk ya da ergenlik dönemini ifade etmek gayet mümkündür. Daha sonra yaşanmakta olan olaylara ve durumlara göre tetiklenip kişilerin davranışlarının aktive edilmesi ve davranışlara yön vermesidir.
Her şemanın kendine has olan bir duygusu, düşüncesi ve anısı bulunmaktadır. Aynı zamanda uyumsuz şemalarda bulunmaktadır. Uyumsuz şemalar ne demek? Kendi içinde birçok türe ayrılmakta olan ve olumsuz durumları barındıran şema türleridir. Bunlara örnek olarak ise ayrılma reddedilme şemaları, duygusal yoksunluk, güvensizlik, kusurluluk utanç, bağımlılık yetersizlik ve başarısızlık gibi şemaları söylemek mümkün olur. Tüm bunlar doğrultusunda şema terapisinin uygulanması gerekmektedir. Çünkü her insanda farklı psikolojik sorunlar nüksetmekte olduğu için kişilere özel olarak şema oluşturulması önemlidir. Bu yüzden de şemalar değişir mi? konusunda uzman şekilde bilgi almak gerekir.
Şemalar zamanla katılaşıp koşulsuz ve kabul edilmesi daha mümkün olan bir hal alırlar. Bundan dolayı şemalar gittikçe güçlenerek değiştirilmesi zor bir durum olur. Özellikle çocukluk ve ergenlik dönemindeki olumsuz durumlar ve psikolojik sorunlardan etkilenmektedir. Şemalar değişir mi? konusuna ek olarak aslında uyumsuz şemaları da bu şekilde ele almak doğru olur. Çünkü uyumsuz şemalarda da sürekli tekrar eden ve değişmeyen dürtüler ve sorunlar bulunur.
Çocukluk ve ergenlik dönemi sürecinde anılardan, bilişlerden, duyulardan ve işlevsel olmayan bireyin ilişkilerini olumsuz şekilde etkileyen sürekli tekrar eden dürtülerdir. Bu kalıp ya da dürtüler bu dönem boyunca varlığını korumakta ve kişinin sorunlar yaşamasına neden olmaktadır. Uyumsuz şemalar ne demek? Konusunda tüm olumsuz psikolojik sorunlar ve davranış problemleri sıralanabilir. Belirtildiği üzere utanç, başarısızlık ve yetersizlik gibi durumlardan bahsedilebilir.
Şema Terapi Neden Gereklidir?
Şema terapi kişilik bozukluğu ve kronik sorunlara çözüm üretilmesi amacıyla uygulanmaktadır. Bireyin çevresinde yaşanmakta olan durum ve olayların algılanması, yorumlanması ve tepki vermeyi sağlayan zihinsel yapıların tümü şemalardır. Sahip olunan şemalar karşılaşılmakta olan sorunlarla ilgili düşünceleri, hisleri ve değerlendirme biçimlerini değiştirmektedir. Doğuştan gelen özellikler ile erken yaşta yaşanan sorunlar şemaların oluşmasında belirleyici rol oynamaktadır.
Çocuklara çocukluk ve ergenlik döneminde davranış biçimi olarak nasıl davranıldığı onlardaki kişilik bozukluklarını ortaya çıkarmaktadır. Bu durumda şema bozukluğu nedir? Konusunda çocuklara ne şekilde yaklaşıldığına ve bireyin sorununa yönelmek doğru olur. Çünkü her sorun ya da psikolojik problemler çeşitli ve farklı sorunları beraberinde getirmektedir. Özellikle çocukluk döneminde bipolar bozukluk son derece yaygın olarak görülmektedir. Bireylerin yaşadıkları sorunları ve daha sağlıklı şekilde bilişsel değerlendirmelerini yapabilmeleri için şema terapi yardımcı olmaktadır.
Şema bozukluğu nedir? Konusunda uzman tarafından konulan tanılar neticesinde kişilere özgü olarak tedaviler uygulanıp buna göre sonuçlar alınmaktadır. Bundan dolayı ilk olarak kişinin psikolojik sorunu ve bozuklukları üzerinde durulması en mantıklı olanıdır. Bu sayede ilerleme kat edilebileceği gibi kişilerin beklentileri karşılanıp daha iyi sonuçlar alınabilir. Çocukluk döneminde bakıldığı zaman bir de narsistik kişilik bozukluğu da aynı şekilde bireylerde oluşması muhtemel olan kişilik bozukluğudur.
Şema Terapi Kimler İçin Uygundur?
Şema terapi tam anlamıyla psikolojik açıdan sorun yaşamakta olan ve kişilik bozukluğu yaşayan kişilerde uygulanmaktadır. Kronik depresyon, suçlu olanlar, yeme bozukluğu yaşayanlar, çocukluktaki travmalar, madde kullanımı ve çift çatışmaları gibi durumlarda şema terapisine ihtiyaç duyulmaktadır. Kişilerin durumlarla ve sorunlarla başa çıkmaları için verilen tedavi süreci boyunca en iyi sonucu elde etmelerine yardımcı olunmaktadır. Bu yüzden çocukluk ya da ergenlik döneminden gelen ve kişileri rahatsız eden hemen her psikolojik durum içindeki kişilere şema terapinin uygulanması mümkündür. Şemalar kendi içinde farklı şekilde ayrılmakla beraber kategorize edilir. Bu durumda kendini feda şeması nedir?
Kişiyi hem bedensel olarak hem de ruhsal olarak yıpratan ve yoran bir şema türüdür. Baş ağrısı, mide ve bağırsak problemleri gibi durumlar bitkinlik ve acı hissetme bu şema içerisinde yer almaktadır. Tüm bu belirtilere ve rahatsızlıklara sahip olan kişilerde yaygın olarak görülmektedir. Bunlarla başa çıkma ve sorunlara çözüm bulma açısından ise şema terapi uygulanarak olumlu sonuç alınmasına çalışılır.
Kendini feda şeması nedir? Konusunda en genel ve özet bir tabir kişilerin kendilerini feda etmeleri için yüksek bedel ödedikleri söylenebilir. Bu kişiler normal şekilde kişilerden ilgi ve sevgi göremeyeceklerini düşündüklerinden ancak kendilerini feda etmeleri karşılığında sevgi ve ilgi göreceklerini belirtirler. Terapi olarak da kişilerin daha az fedakarlık ve kendilerini feda etmemelerine yönelik olarak süreç izlemektedir.
Şema Terapide Ne Yapılır?
Bireyler yaşamları boyunca birçok çevresel faktöre maruz kalarak duygu ve düşünceleri bu duruma hakim olur. Bu mekanizmaların bir araya gelmesiyle beraber şemalar oluşmaktadır. Bu şemalar hem olumlu hem de olumsuz olarak belirebilmektedir. Kişinin sorunları ya da psikolojik durumları şemaların bütüncül yaklaşımı ile çözüme kavuşturulmaktadır. Şema terapide danışanlar ve terapistin sağlıklı ve sağlıksız şemaları birlikte değerlendirilmektedir.
Sağlıklı olan şema örüntüsü terapist desteği ve danışana bırakılmaktadır. Bu sayede işlevsiz olan durumun yerine işlevi olan durum almaktadır. Şema terapinin duygusal yaklaşım, gestald terapi, nesne ve ilişki kuramının bir araya getirilmesi ve bağlanma gibi durumların bütün olarak ele alındığı terapi yöntemidir. Şema terapi ilk aşamasında kişiyi örselemekte olan tutumlar ele alınmaktayken kişinin olaylara verdiği önem ve atfettiği ifadeler önem arz eder.
Kişiye şema terapisi sürecinde bazen ödevler dahi verilmektedir. Bazen ise danışandan terapist eşliğiyle imgeleme yöntemleri ve role girmesi de istenmektedir. Burada önemli olan kişinin kendisi olduğu için aktif olarak terapide bulunması gerekmektedir. Kişinin olumsuz durumlar karşısında verdiği tepkiler ve onda bıraktığı izler saptanmaya çalışılır.
Şema Terapi İşe Yarar Mı?
Kişilerde çocukluk ya da ergenlik dönemlerinde oluşmakta olan davranış ve psikolojik sorunlar için uygulanan şema terapileri oldukça faydalıdır. Kişilerin erken dönemdeyken karşılanmamış olan ihtiyaçlarının işareti olarak üzüntü , korku ve yalnızlık hisleriyle baş edilmesi için şema terapisi son derece yararlıdır. Bireylerin duygusal dünyasında yaşadığı kopukluğun onarılması ve kopukluk olmadan bağlantı kurabilmesi sağlanır.
Ani olan tepkilere sınır koyarak kendini kontrol edip duygularını ifade edebilmesi sağlanmaktadır. Şema terapi olumsuz olan durumların ve davranışların altında yatan asıl nedenleri ortaya çıkarabilmektedir. Kişileri zorlayan olumsuz durumların farkına vararak bunlarla baş edebilmek şema terapisi sayesinde sağlanmaktadır.
Kişileri üzmekte olan ve buna rağmen ilişkilerin devam ettirilmesinin nedenlerini ortaya çıkarabilmek. İlişki becerilerini daha iyi şekilde geliştirip iletişim kalitesini artırmak. Geçmişteki duygusal ihtiyaçları belirleyerek bugün bunları karşılayabilecek hale gelebilmek. Çocukluktan ve ergenlikten bu yana işlevsiz olan tüm davranışları saptayıp bunları bugün işlevli hale getirebilmek gibi faydaları bulunmaktadır. Bu sayede şema terapisinin kişinin kişilik ve psikolojik açıdan birçok faydası ve yararı olduğunu söylemek mümkündür.
Şema Terapi Eğitimi Ne Kadar Sürer?
Şema konusunda genel olarak 1 – 3 yıl süresine yayılmakta olan bir zaman dilimi bulunur. Burada bu kadar zaman boyunca uzun soluklu şekilde kişilerin eğitim alması ve terapinin devam etmesi sağlanmaktadır. Haftalık seanslarla devam eden eğitim olduğu için süreklilik ve devamlılık gerektirmektedir. Fakat burada önemli olan kişinin ihtiyacı ve sorunudur. Yani kişiden kişiye değişmekte olan seanslar ve seans sıklığı vardır. Bazı durumlarda daha az bazılarında ise daha uzun yıllar terapiler devam etmektedir.
Kişideki değişim ve alınan sonuçlar neticesinde terapinin kısa sürede bitmesi ya da daha uzun sürmesi mümkün hale gelir. Bundan dolayı şema süresi ya da terapi kadar şema farkındalığı da önem arz eder. Kişinin sorununu bilmesi ve bunun farkında olarak terapiste yardımcı olması önemlidir. Sürecin hızlanması ve olumlu sonuç alınması tamamen kişiye bağlı olarak gelişmektedir. Bu nedenle yıllar ve terapinin uzunluğu değişkenlik gösterir. Şema terapi eğitimi ne kadar sürer? Konusunda tüm bunlar belirtilebilir.
Psikolojide Şemalar Nedir?
Kişi şemaları ne demek? Kişinin erken dönemlerden itibaren öğrendiği ve de çevresi hakkında edindiği bilgilerdir. Benlik anlayışının merkezinde bulunmakta olan şemalar çocukluktan başlayarak yaşam boyu tekrar ederek devam etmektedir. Duygulardan, düşüncelerden ve bilişlerden oluşmakta olan kalıp ya da dürtülerim tümü olarak ifade etmek mümkündür. Kişiler çocukluktan itibaren annesini, babasını ya da nesneleri şema olarak belirtmekte ve kafasında buna göre şekillenmektedir.
Duygu, düşünce, anılar ve bedensel duyum gibi tüm durumlar şema içerisinde yer almaktadır. Şemalar kişinin kendisi ile başkalarıyla, dünyayla, hayatla ilgili olabilir. Şemalar tam olarak deneyimlerle elde edilmekte ve doğuştan gelen şemalar bulunmamaktadır. Bireyler burada deneyimleri ve yaşantıları ile şemaları oluşturmaktadır. Bu yüzden kişi şemaları ne demek? Konusunda kişinin yaşantısı boyunca elde ettiği durumları söylemek doğru olur.
Psikolojik ve davranışsal bozukluklara bakıldığı zaman kişiden kişiye değişmekte olan her türlü sorunda şema terapisine başvurulmaktadır. Bu gibi durumlar karşısında da şema terapisinin uygulanması gerekir ki bu da tamamen kişiden kişiye şekillenmekte olan bir durum olur. Şema terapi kişiler için geliştirilmiş olan psikoterapi modeli olarak birçok faydaya sahiptir.
Ankara Psikolog kadromuz ile ruh sağlığınızı destekleyin. Alanında deneyimli psikologlarımızla, hayatınızdaki zorluklarla başa çıkın ve daha iyi bir yaşam için ilk adımı atın. Ankara psikolog hizmetlerimiz hakkında detaylı bilgi ve randevu için buraya tıklayın.
Evre Psikoterapi