İçindekiler
İlk soru: Terapiye Gitmeli Miyim?
Eğer hayatınızda yolunda gitmeyen bir şeyler varsa, örneğin ilişkinizi yeniden kurmak, yaşadığınız travmayı atlatmak, yaşamınızın yeni bir aşamasına uyum sağlamak veya sadece zihinsel sağlığınızı iyileştirmek istiyorsanız bu süreçte size destek olacak bir psikoterapist arayışında olabilirsiniz. Tedavi aramak karmaşık ve çoğu zaman sinir bozucu bir süreç olabilir. Hatta tedavi almak zorunda olup olmadığınıza dair zihninizde soru işaretleri de olabilir. Eğer günlük rutinleriniz ve kişilerle kurduğunuz ilişki etkileniyorsa sizin için terapi zamanı gelmiş olabilir. İster bireyler, ister çiftler, ister aileler olsun kendinizi başkalarına ifade etmekte zorlandığınızı veya sıkışıp kaldığınızı hissediyorsanız ve yüksek düzeyde stres veya kaygı hissediyorsanız, terapi bu duyguları azaltmanıza ve güven seviyenizi artırmanıza yardımcı olabilir. Lakin bütün bunları kabul edip terapiye gitmeye karar vermek her ne kadar sürecin önemli bir kısmı olsa da tamamı değildir. Terapiye sorduğunuz “neden” sorusunun cevabı varsa, o zaman ikinci soruyu sorabilirsiniz: Hangi terapi türü bana uygun?
Bana Uygun Olan Terapi Yaklaşımını Nasıl Belirleyeceğim?
Sorunu kimin çözdüğü önemlidir ancak bazen her yöntem her sorun için uygun olmayabilir. Psikoterapi ile ilgili bilinen basmakalıp görüntülerden biri divana uzanmış hasta ve onun arkasında not alan terapist mizansenidir. Bu tür terapilere Psikanaliz denir. Psikanaliz, hastanın deneyimlerinden, erken çocukluk döneminden ve hayallerinden bahsettiği bir terapi yöntemidir ve temeli Freud’un araştırmalarına dayanır. Psikanalizin depresyon, yeme bozuklukları, somatik bozukluklara iyi geldiği bilinse de bu terapi yöntemi uzun vadeli bir öneridir. Psikoanalitik terapi tipik olarak bir danışanın ve terapistin sorunları yıllar boyunca keşfetmesini içerir. Psikanalizin alt türü olan psikodinamik yaklaşım, psikanaliz kadar uzun ve yoğun değildir ve gözlemlenebilir davranışlarımızın temelinin çoğunun altında yatan, değişken hareketleri olan kişiliğimizdeki dinamik güçlere atıfta bulunur ancak temelinde gene zaman, para ve çaba yatırımı gerektirir.
Zaman içinde araştırmalar psikanalitik yaklaşım yerine daha aktif bir tedavi yönteminin üzerinde durmaktadır. Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) adı verilen bu terapi biçimi psikanalizin aksine şimdiye odaklanır ve kişinin bilişsel süreçleri ile davranışsal alışkanlıkları üzerinde çalışır. Kişinin yaşadığı duygusal zorluklara, depresyona ve kaygıya yol açabilecek ve bunları kötüleştirebilecek otomatik olumsuz düşünceleri değiştirmeye odaklanır. Bu spontane gelişen olumsuz düşüncelerin kişinin ruh hali üzerinde de zararlı etkisi vardır. Araştırmalar BDT’nin özellikle depresyon ve kaygı üzerinde etkili olduğunu göstermektedir. Bunların dışında bağımlılık, öfke sorunları, bipolar bozukluk, yeme bozuklukları, panik bozukluk, kişilik bozuklukları ve fobilerde de etkilidir. BDT, kişinin olumsuz otomatik düşünceleri belirlemesine, yeni davranışlar edinmesine, hedef belirlemesine, sorun çözmesine ve kendini gözlemlemesine yardımcı olur. BDT yaşadığınız durumlara odaklanan ve seanslarda sadece terapistin değil danışanın da aktif rol oynadığı ve seans arası aktivitelerin seansın sağlıklı ilerlemesi için gerekli olduğu bir terapi türüdür. Psikanalitik yaklaşımlar gibi değişime olan bilinçsiz direnci konu edinmez ve yapılandırılmış bir süreci vardır. BDT kişinin değişime hazır ve istekli olmasını gerektirir.
BDT’nin birçok alt türü vardır ve bunlar rahatsızlığa göre sistemik bir şekilde yapılandırılmıştır. Örneğin Diyalektik Davranış Terapisi (DDT) BDT’nin aksine rahatsız edici düşünce, duygu ve davranışlarla savaşmak yerine bunları onaylamayı veya kabul etmeyi vurgular. DDT Sınırda Kişilik Bozukluğu ve intihar riski olan hastalarda uygulanmaktadır. Motivasyonel Görüşme, değişime yönelik mevcut kararsızlıkları çözerken davranış değişikliği için gereken iç motivasyonu kolaylaştırır. Bağımlılıkta sıklıkla kullanılır. Kabul ve Kararlılık Terapisi (KKT) ise özellikle acıdan kaçınma isteği kişinin tatmin edici bir hayat yaşamasını engellediğinde, duygusal acıya karşı toleransın artmasını sağlar. KKT, bir kişinin değerlerini belirlerken duygusal acıyla başa çıkmanın ve duygusal acıyla ilişki kurmanın alternatif yollarını teşvik eder. Farkındalık Temelli Bilişsel Terapi (FTBT) ise diğer BDT türlerinin tersine düşünceleri değiştirmek değil, daha ziyade kişinin bu düşüncelere nasıl tepki vereceği üzerine durur. Araştırmalar, önemli miktarda stres, kaygı veya kronik ağrıyla yaşayanların FTBT’den yararlanabileceğini öne sürüyor. Amaç, insanların her yeni günde sağlıklı seçimler yapmasına ve an be an hayatlarını iyileştirmelerine yardımcı olmaktır. Ve son olarak Maruz Bırakma Terapisi, Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB), Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB) ve fobileri tedavi etmek için sık kullanılır. Tedavi yoluyla kişi ve terapisti, kaygı tetikleyicilerini belirlemek ve kaygının neden olduğu sıkıntıyı yönetmek için rahatlama tekniklerini öğrenmek için birlikte çalışır.
Bunların dışında bilişsel davranışçı terapi, bağlanma ve nesne ilişkileri teorileri ile Gestalt ve deneyimsel terapinin unsurlarını bir araya getiren bütünleştirici bir yaklaşım olan Şema Terapi ise çocukluk döneminde yaşanılanların kişinin yaşam kalitesini ne derecede etkilediğini ve olumsuz olan kısımları fark etmesini sağlar. Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme (EMDR) ise travmatik anılarla ilişkili sıkıntıyı hafifletmek için tasarlanmış bir psikoterapi tedavisidir. Bunların dışında cinsel işlev bozuklukları tedavisi için Cinsel Terapi ve çiftlerin ilişki kalitelerini arttırmak için Çift Terapisi de kullanılmaktadır.
Terapist Seçiminde Nelere Dikkat Etmeliyim?
Eğer hangi terapi yaklaşımının size uyduğunu belirlediyseniz, terapist seçimine başlayabilirsiniz. Uyuştuğunuz birini bulmak terapiye gösterilen istekten sonra terapinizin en önemli kısmıdır. Yüzlerce çalışma, terapist ile danışan arasında güçlü bir ilişkinin terapinin başarısı için çok önemli olduğunu göstermektedir. Yanında kendinizi rahat hissedeceğiniz iyi bir terapist bulmak önemlidir. Sonuçta rahatsız edici konulardan bahsedebilir, hatta daha önce kimseye söylemediğiniz şeyleri bile paylaşabilirsiniz. Dolayısıyla açılacağınız ve dinleyeceğiniz biriyle çalışmak istemek en doğal hakkınızdır. Ancak o kadar seçeneğin arasında doğru terapisti seçmek bunaltıcı olabilir. Eğer sorununuzu ve terapi türünü belirlediyseniz,
- İnternetten araştırma yapabilirsiniz. Bazı doktor ve uzman platformları sizin sorunlarınıza uygun terapist listesi sunabilir.
- Sosyal medya yoluyla terapistlerin profillerini ziyaret edebilir, aklınızdakini sorabilirsiniz.
- Daha önce terapi almış kişilere sorabilirsiniz. Böylelikle bildiğiniz ve güvendiğiniz bir referansınız olur.
Terapistinizi hangi ortamdan bulursanız bulun, bir kişinin yaşadığı tecrübe sizinkinden farklı olabilir. Terapi belki de yaşamımızdaki en bireysel aktivitelerden biridir. Bu yüzden takip edilmesi gereken belirli bir kural seti olmasa da şunlara dikkat edilebilir,
- Terapistimin yanında rahat mıyım? Bir terapistin görevi sizi terapi ortamında güvende olduğunuzu fark ettirmektir.
- Terapistim beni dinliyor mu? Terapistin özel hayatı sizin aldığınız terapiyi etkilememeli. Terapist seans sırasında hazır ve nazır olmalı.
- Terapistim beni yargılıyor mu? Terapistin görevi anlamaya çalışmaktır, yargılamak değil.
Terapinin büyük bir bölümü terapist ve danışan arasında kurulan ilişkidir ve tedavinin gerçekleşmesi için bu ilişkinin rolü büyüktür. O yüzden,
- Anlaşılmadığınızı
- Saygı görmediğinizi
- Sorunlarınızın önemsenmediğini
- Tedavinizde ilerleyemediğinizi
düşünüyorsanız terapistinizi değiştirebilirsiniz. En son olarak psikoterapinin yeterli olmadığı klinik süreçlerde ilaç tedavisi psikoterapiyle kombine olarak tavsiye edilmektedir. Psikiyatrik görüşmeler psikoterapiden farklıdır. Psikoterapi haftalık olarak devam ederken psikiyatrik tedaviler ilaçların etkisini görmek amacıyla daha geniş süre zarflarında gerçekleşir. Eğer rahatsızlığınız buna uygunsa hem psikoterapi hem de psikiyatrik tedavi almanız uygun olacaktır.
Ankara Psikolog kadromuz ile ruh sağlığınızı destekleyin. Alanında deneyimli psikologlarımızla, hayatınızdaki zorluklarla başa çıkın ve daha iyi bir yaşam için ilk adımı atın. Ankara psikolog hizmetlerimiz hakkında detaylı bilgi ve randevu için buraya tıklayın.
Evre Psikoterapi