Nomofobi Nedir? Çağın Yeni Problemi

Nisan 4, 2024
Nomofobi Nedir Evre Psikoterapi Merkezi - Ankara

Nomofobi (No mobile phobia), akıllı cep telefonundan kalma korkusudur. Nomofobi cep telefonu ile içine girdiği dünyadan ayrı kalma korkusudur. Özgül fobiler arasında nomofobi vardır. Telefonun kullanımı dopamin salınımını artırıp, bağımlılık geliştirebilir. Telefon iletişim ve uygulama kullanımlarında zaman tüketimi artıyorken, pil ömrünün bitmesinden endişe ediliyorsa yanında şarj cihazı, besleyici taşımadan yedek telefon taşımalara varan telefon odaklı aktif tedbirli davranışlar geliştirilmişse, cihaz kullanımının yasaklandığı ya da çekim gücünün az, hiç olmadığı şebeke sorunlu her yerden kaçınma, telefonla birlikte uyuyu uyanmak, tuvalet alışkanlığı edinmek, konserde tiyatroda paylaşımsız kalamamak ve sürekli her an akıllı cihazını açık tutmak gayreti içinde duygu, düşünce ve davranış sahibi olmak nomofobinin belirtileridir. Fobi yaşam işlevselliğini bozacak seviyelere çıkmaktadır, bağımlılığa karşı destek almak önerilmektedir. Nomofobide iletişim ağının engelleneceği korkusu, düşüncesi günlük işlere odaklanmayı güçleştirmektedir. Dolayısıyla bu kişilerin akademik ve iş yaşantısında birçok başarısızlıklar gözlenebilmektedir. Ekonomik kazançsız sosyal medya kullanım süresinin uzaması ileri düzeyde nomofobi olma olasılığı artırmaktadır. Nomofobide iletişim kesilmesine yönelik düşünceyi değiştirmek “iyileştirir”.

Nomofobi nedir?

Cep telefonu gibi akıllı teknolojik ürünlere bağımlılık duyulması nomofobidir. Erken yaşlarda akıllı cep telefonlarının imkanlarıyla yetişen özellikle gençler arasında hızla yayılan nomofobi çağın hastalığı olabilecek özgül fobilerdendir. Modern yaşam şeklinde yediden yetmişyediye herkes teknolojik ürünlerin ‘gereklilik’ kullanımına bağımlılık, çeşitli korkular geliştirebilir. “No mobile phobia” nomofobi; zamanımızda cep telefonu imkanları ile sağlanan mobil iletişimden kopmaktan kaçınma, aşırı korkma, telefon uygulamalarının kullanımı düşkünlüğünde ayrı düşme hezeyanı anlamına gelir. Cep telefonunun kullanılamaması, mahrumuyette kalma korkusudur. Bu özgül fobi türü, özelikle akıllı telefonların kullanımının yaygınlığının artmasından sonra başladı. Ulaşma ve ulaşılabilir olma, doğal afetlerde hayatta kalmak için akıllı telefona yüklenen cankurtaran birçok iletişim uygulamaları akıllı telefonların baş tacı edilmesine neden oldu. Telefonsuz kalmaktan, telefonla iletişim kuramamaktan dolayı kişiler psikolojik gerginlik, sosyal medyada var olamama kaygısı yaşayabiliyor.

Nomofobi belirtileri

Nomofobi belirtileri Evre Psikoterapi Merkezi - Ankara

Mobil telefon bağımlılığı obsesif kompulsif bozukluklara benzer, çünkü cep telefonu kullanımı da zamanla kullanan kişilerde endişe veren düşüncelerden uzaklaşmak için keyif veren, sürekli tekrar eden bir davranış biçimine sebep olmaktadır. Fakat iki durumu birbirinden ayıran en önemli kriter, obsesif kompulsif bozuklukta davranışlar bireye endişe veren düşünceleri bastırmak için yapılırken problemli cep telefonu kullanımı gibi davranışlar zevk veren aktiviteler olarak görüldüğü için kompulsif hale gelmektedir

Mesaj ya da arama olup olmadığını kontrol etmek açısından akıllı telefonun sık sık kontrol etme

Telefonsuz sudan çıkmış balık gibi olma, “eksik” hissetme, boşluk duygusu yaşama

Şarj yeterliliği sağlama, priz bulma telaşı yaşama, pil bitince çaresiz, yapayalnız hissetme

Akıllı cihazların kullanım şekline bağlı kalarak fazla miktarda para harcanması

Telefon düşürüldüğünde ödü patlama, telefonunu bir yerlerde unutma, şifresiz kullanamama, telefondan çeşitli sebeplerle örneğin arızalanması, mr çekim esnası, köye gitme, sınav anı yani telefonunu kullanamamaktan korkma

Telefonu olmayınca acıkması, baş dönmesi, mide bulantısı, kalp çarpıntısı, nefes vermede zorluk, kramplar gibi anksiyete belirtileri yaşama

Akıllı telefon kullanıcılarının kimliklerini cihaza yansıtırlar ve akıllı telefonlarına o kadar bağlanması

Nomofobi belirtilerin kadınlarda, erkeklerden fazla görüldüğü ve en yüksek nomofobi belirtilerin görüldüğü yaş grubunun 18-24 yaş grubu olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Nomofobi belirtilere sahip olan bireyler, trafikte risk faktörleri oluşturabilmektedir.

Nomofobikler Neden korkarlar?

Akıllı cep telefonu bağlantısını çeşitli sebeplerle kaybetme korkuları bağımlılıktan kaynaklanır. Cep telefonu ve sosyal medya bağımlısı cihazlarına ulaşamayınca yoksunluk belirtileri yaşar, cihaz kullanımında gittikçe daha her şeyin fazlasına ihtiyaç duyar. Akıllı cihaz kullanımının sekteye uğrattığı konusunda farkındalık yaşayınca nomofobikler telefonunu daha az kullanma, perhiz kararı alabilir; kullanım süresi, ekrana bakma alışkanlığını bırakmaya çalışmayı deneyebilir. Nomofobinin temelinde ayrılık anksiyetesi olduğu düşünülmektedir.

Nomofobi-sosyal medya ilişkisi

Teknolojik aygıtlar ve sanal ağlar bir çeşit temas biçimidir. Telefonlar aracılığıyla sosyal medyayı takip etmek, gelişmeleri anında öğrenmek, başkalarını gözetlemek ve görünür kalmak, yalnızlık, izolasyon gibi duygular tetikler ve sosyal ağlarda ve akıllı telefon oyunlarında “görünüyorum”, sadece telefon için “ulaşıyorum” düşüncesi, destekler, fobi olur. Telefonla sanal ağa çabuk kolayca ulaşmak nomofobi kaynakları arasında ilk sıradadır.

Nomofobi Nasıl Çözülebilir?

Fobimizle tanışıp, sorun olarak kabul etmek ve farkındalık geliştirmek için içgörü gerekir. Telefon araçlı iletişim ilişkileri güvenli alan ilişkilerinin yerini tutamaz. Yaşantımızda boşlukları telefon ve içeriğiyle doldurursak bağımlısı oluruz. Bağımlılığı ve seviyesini anlamak, mücadele etmekte günlük rutuni, plan ve programımızı istirahat anlarımızı, kendimize özgün telefonu cepten çantadan çıkarttığımız işte tam o anı değiştirip dönüştürmemiz ya da telefonla bağımızı yenilememiz bir fırsat olabilir. Bu konuda ruh sağlığı uzmanlarından yardım alınabilir.

Nomofobi seviyesinin belirlenmesi ve Nomofobi düzeyi

Nomofobi Evre Psikoterapi Merkezi - Ankara

Dijital oyun, internet veya cep telefonu gibi bağımlılıkları değerlendirmeye yardımcı davranış özelliği ile ilgili çeşitli ölçekler geliştirilmiştir. Dijital oyun bağımlılığın değerlendirilmesinde oyun bağımlılık ölçeği ve akıllı telefon kullanımı ile ilişkili bağımlılığın değerlendirilmesinde akıllı telefon bağımlılığı ölçeği kullanılmaktadır. Nomofobi Ölçeği (NMP-Q) ile fobi düzeyi ölçülür. Özbildirime dayanan testte bireyde nomofobi olup, ne kadar olduğu, hangi seviyede olduğu değerlendirilmektedir. Nomofobi iletişim kuramama, çevrimiçi bağlantıyı kaybetme, bilgiye erişememe ve rahatlıktan feragat etme krizi ile ölçekle tariflenir, anlaşılır.

Tüm bağımlılık türlerinde bağımlılığın ve bağımlılık düzeyinin belirlenmesi, hem sorunun ortaya konulmasında hem de tedavi edici yaklaşımın seçiminde ve başarısında rol oynamaktadır.

Teknoloji kullanım kuralları, bariyeri yapın

Nomofobi belirtilerinizi azaltacak, nomofobiyle başa çıkmak isteğinizda size en iyi yardımcı olacak kişiler psikoloji uzmanlarıdır. Psikiyatr ve psikolog yardımı korkularla başa çıkmayı öğretir. Maruz bırakma terapisi evvelden vardıysa da şimdilerde bilişsel davranışçı terapiler, korkulardan kurtulma konusunda en çok tercih edilen yöntemler arasındadır. Uzman yöntemlerin beraberinde kendinizi şu yollarla nomofobiden kurtarabilirsiniz, nomofobiden kurtulmak için;

Telefonu güvenli bir yerlerde bırakmak,

Uygulamaların bildirimlerinin bazılarını açık tutarak, izin vererek gereksiz mesajlardan kurtulabilirsiniz

Zamanladığınız kadar bir süre kullanmamak

Gece gece ve günün ilk saatlerinden itibaren kullanmamak

Olmazsa olmaz korunağımız arkadaşlar ve ailenizle daha fazla vakit geçirebilirsiniz

Telefon yokken insanların nasıl yaşadığını düşünmek, duygularını hissetmek, davranışlarını öğrenmek, fark etmek ve uygulamak

Gökyüzünün nasıl oluğunu, güvercinlerin uçuşunu, esnafın koşturuşunu gözlemleyin, bir çiçeğin mahallenin parkında çimenin rengini fark edin. Teknoloji bize değil, biz ona hükmedip ve hiç olmazsa ara ara hayatımızdan teknolojiyi çıkarıp nomofobiye yakalanmadan bu yöntemleri uygulayın. Özellikle okul çağı çocukları akademik başarılarında ve okul yaşantılarında olumsuz yönde etkileniyor. Çocuklarımızı nomofobiden koruduğumuz benzer yöntemleri, kuralları kendimizde uygulayalım.

Bilişsel davranışçı tedavi nomofobinin de yer aldığı özgül fobilerde, nomofobinin ayırıcı tanısına giren obsesif kompülsif bozuklukta, bağımlılıklarda da etkili bulunmuştur. Bireyin akıllı telefonunu temas, yakınlık eksikliklerini gidermek amacıyla kullanıp kullanmadığı sorgulanmalıdır. Psikoterapist yalnızlık ve izole hissetme duygularıyla nasıl başedileceği konusunda yol gösterip, hastaların iyilik hallerine olumlu katkısı olacak sosyal ilişkilere yönlendirecektir.