Pek çok kişi; dertlerini arkadaşlarına, tanıdıklarına anlatmayı da ‘terapi gibi’ bulduğundan bahsetmektedir. İlişkilerin kişiye iyi gelebilen bir yanı olduğu açıktır. Peki terapistle danışan arasındaki ilişki nasıl bir şeydir? Ne açıdan diğer ilişkilerden farklıdır? Gelin, bu yazıda bunları biraz inceleyelim.
Psikoterapi; genellikle terapist ve danışan olarak anılan iki kişi arasında kurulan, her ne kadar öncelikle danışana odaklansa da aslında her iki tarafın da iyilik halini besleyen bir ilişkidir. (Soygüt – Pekak ve Gülüm, 2018). Terapistlerin, terapi sonrasında kendilerini daha iyi hissetmeleri hiç de az rastlanan bir durum değildir!
Ancak bu ilişkiyi gündelik ilişkilerimizden farklı kılan bazı noktalar vardır. Bunlardan biri, terapistin ruhsal durumu anlamak ve beslemek konusunda kuramsal bilgiye hâkim olması ve bu kuramsal alt yapıyı da ilişkiyi şekillendiren bir temel olarak kullanmasıdır. Bu temel; ilişkinin sınırları konusunda genel klavuz olur. Ayrıca terapist, ilişkinin içinde kullanabileceği bazı aletlere (tekniklere) sahiptir. Bir başka deyişle danışan, ‘deneyimsel uzman’ iken terapist aletlere sahip bir teknisyen gibidir. Kişi, kendisinde kuramların nasıl işlediğini terapistten çok daha iyi bileceği için o da oldukça etkin bir konumdadır.
Tüm bunlardan, psikoterapinin sadece danışanın iyiliği için yapılan düzenli buluşmalardansa iki tarafın da farklı girdiler sağladığı bir ilişki süreci olması sonucu çıkarılabilir (Soygüt – Pekak ve Gülüm, 2018).
Terapötik ilişki ise kuramlardan, aletlerden ve fiziksel buluşmanın sınırlarından etkilenmekle birlikte aslında bunlardan ayrı ve zaman ve mekâna yayılmış bir varlıktır (Safran ve Muran, 2000; akt. Soygüt – Pekak ve Gülüm, 2018). İki kişinin “iyilik hali” üzerine kurdukları bu ilişki, iki tarafın mizacı ile de şekillenen; ikisinin arasına oluşup ikisini de içine alan bir ırmak gibi düşünülebilir. Bu ırmak, bazı ekollerde değişim için teknikten daha önemli görülebilmektedir (Wampold ve Imel, 2015). Değişim, terapinin en temel hedefi olmaktadır. Bu da elbette ki gündelik hayatta kurduğumuz ilişkilerden farklı bir diğer yandır. Danışan değişmek istemektedir (yahut hayatında bir şeyleri değiştirebilmek istemektedir) ve terapist de ona bu konuda yardımcı olmaya çalışmaktadır.
Terapi ilişkisinin, yani danışan ile terapist arasındaki ilişki; sonuçta değişimin gerçekleşip gerçekleşmeyeceğini belirleyen en önemli faktör olduğuna dair pek çok araştırma mevcuttur. Bu ilişkinin iyi olması şu anlama gelir: Hem terapist hem de danışan ruhsal iyiliğe giden yolda bir arada yürüyüp görevleri birlikte yerine getirmekte ve birbirine destek olmaktadır (Baier vd., 2020; Oldham, 2022).
Psikoterapinin, ilişkisel bir temeli vardır. Bu da aslında danışan ve terapistin ilişkisinde de diğer tüm ilişkiler gibi zaman zaman kırılma olabileceği anlamına gelmektedir. İki taraf da gerilebilir, kızgınlık yahut hüsran hissedebilir. Bu kırılmalar iki kişiden de kaynaklı olabilir. Bu kırılmaları fark edip onarmak, aslında danışanın (ve terapistin) kendi yaşantısında da muhtemelen deneyimlediği ilişkisel engelleri aşması için bir fırsattır. Terapi, ilişkisel engelleri çözmeye çabalamak için güvenli bir deneme tahtası işlevi görmektedir (Youg, 2003; Soygüt – Pekak ve Gülüm, 2018)
İlişki kurmanın, insan için son derece önemli olduğu açıktır. Birlikte hissetmek, bir amaç uğruna birlikte çabalıyor olmak, anlaşıldığını ve duygusal ihtiyaçlarının görüldüğünü deneyimlemek oldukça ‘terapötik’ bir deneyimdir. Bunu gündelik hayatta kurulan bağlarla yaşamak da elbette ki mümkündür. Psikoterapi’nin bu ilişkilerden temel farkı ise kişinin olumlu yönde değişiminin aslında yegane hedef olmasıdır. Bu hedefe yönelik kullanılan kuramsal aletler, görüşme süresi ve sıklığı gibi konulara dair sınırlar olması gibi şeyler de elbette ki bunu gündelik ilişkilerden farklı kılar. Ancak yine de bu, terapist ve danışan arasında insani bir ilişkinin de bulunduğu gerçeğini değiştirmez. Bu ilişkiyi değişim için bir araç olarak kullanmak ise, ‘ittifak’ sağlanabilirse süreci çok daha rahat ve dinamik bir hale getirecektir.
Ankara Psikolog kadromuz ile ruh sağlığınızı destekleyin. Alanında deneyimli psikologlarımızla, hayatınızdaki zorluklarla başa çıkın ve daha iyi bir yaşam için ilk adımı atın. Ankara psikolog hizmetlerimiz hakkında detaylı bilgi ve randevu için buraya tıklayın.
Kaynakça
Baier, A. L., Kline, A. C., & Feeny, N. C. (2020). Therapeutic alliance as a mediator of change: A systematic review and evaluation of research. Clinical Psychology Review, 82, 101921. https://doi.org/10.1016/j.cpr.2020.101921
Oldham, J. M. (2022). The Therapeutic Alliance. Journal of Psychiatric Practice, 28(5)
DOI: 10.1097/PRA.0000000000000657
Soygüt – Pekak, G., & Gülüm, V. (2018). Etkili Psikoterapistlik: Terapötik İttifak Odaklı Uygulamalar, Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
Wampold, B. E., & Imel, Z. E. (2nd ed.) (2015). The great psychotherapy debate: The evidence for what makes psychotherapy work. Routledge/Taylor & Francis Group.
Young, J. E., Klosko, J. S., & Weishaar, M. E. (2003). Schema therapy: A practitioner’s guide. Guilford Press.
Zeynep PEKER
Danışanlarıma Anksiyete bozukluklarında, sosyal anksiyete bozukluğunda, Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite bozukluğu alanlarında bilişsel davranışçı terapi uygulamaktayım. Kronik Hastalıklara Baglı Sıkıntılar TiP 1-2 Diyabet , Tiroid vs Dikkat Eksikligi ve Hiperaktivite Sınav Kaygısı - Ögrenme Güçlügü