Şizoid kişilik bozukluğu, kişilik bozuklukları grubuna aittir ve yalnız davranış ve sınırlı duygusal yeteneklerle birlikte belirgin bir temas bozukluğu, diğer insanlarla derin bir iletişim bozukluğu ile karakterizedir. Hastaların duygularını, özellikle de sevinçlerini göstermede eksiklikleri vardır, bu da onların diğer insanlara karşı soğuk, mesafeli, çekigen ve ilgisiz görünmesine neden olur. Bu nedenle genellikle çok az sosyal temasları vardır ve izole ve içine kapanık hayatlar yaşama eğilimindedirler. İlişkilerin eksikliğini telafi etmek için hastalar sıklıkla fantezilere ve diğer gerçeklere sığınırlar. İnsanlara ve ilişkilere ilgi eksikliği şizoid kişilik bozukluğunun temel özelliğidir.
Şizoid kişilik bozukluğu olan kişiler profesyonel ortamlarda bile genellikle diğer insanlarla mümkün olduğunca az temas kurabilecekleri ve yalnız kalabilecekleri aktivite ve görevleri seçerler. Bu alanlarda genellikle çok üretken olurlar, dışarıdan dayatılan teması bir tehdit olarak algılarlar ve genellikle aniden geri çekilerek tepki verirler. Meslek hayatlarında iddalı olmazlar, göz önüne olmamaya çaba sarfederler. Şizoid kişilik bozukluğu olan kişilerde halüsinasyonlar veya sanrılar görülmez. Birçoğu, diğer insanlarla çok fazla etkileşim gerektiren durumlardan uzak durdukları sürece oldukça iyi çalışabilirler.
Şizoid kişilik bozukluğunun nedenleri hakkında çok az şey biliniyor ancak hem genetik hem de çevre muhtemelen rol oynuyordur.
İçindekiler
Tipik Semptomlar ve Olası Sonuçlar
Şizoid kişilik bozukluğu, yakın ilişkilere karşı genel bir ilgisizlik ve kişilerarası iletişimde sınırlı bir duygu dağarcığı ile karakterize edilir. Sosyal etkileşimde etkilenenler mesafeli ve benmerkezci görünebilir. Nadiren gülümseme veya öfke gibi anlamlı, duygusal tepkiler gösterirler. Sosyal temaslardan veya yakın ilişkilerden ne zevk alırlar ne de buna ihtiyaçlar hissederler. Ailenin, akadaş çevresinin parçası olma fikri bile asla şizoid kişilik bozukluğu tanısı alan bireylerde olumlu duygular uyandırmaz.
Kendi başlarına kalmayı ve kişilerarası etkileşimlerin az olduğu yalnız girişimleri, hobileri ve profesyonel faaliyetleri tercih ederler.
Arkadaş çevresi çok azdır veya birinci derece akrabalar dışında yakın temasları yoktur.
Çoğu aktivitede çok az neşe hissederler veya hiç hissetmezler.
Cinsel deneyimlere ilgileri düşüktür.
Hem övgüye hem de eleştiriye karşı tarafsız ya da kayıtsızdır.
Çevrelerindekilere duygusal olarak soğuk, mesafeli ve uzak görünürler. Neredeyse hiç duygusal değer ve tutum göstermezler. Hatta herhangi bir takım tutmaz, başkası adına sevinç, utanç, mutluluk yaşamazlar.
Zamanla bazı hastalarda şiddetli depresif ruh halleri veya panik atakları da içeren anksiyete bozuklukları gelişir. Bazıları kendilerini sosyal dışlanmış olarak görür ve bunun yükünü hisseder. Sosyal temaslara zorlanırlarsa örneğin öğrenci okulda, emekçi fabrikada, sosyal yaşamda, çoğu kaygılı tepki verir ve daha da yalnızlaşır.
Teşhis
Tanı DSM-5 kriterlerine göre yapılan psikiyatrik değerlendirme ile konulur. Ayrıca kişilik bozukluğunun genel kriterlerinin (F60) karşılanması gerekir. Şizoid kişilik bozukluğunun tipik belirtileri DSM özellikleri ve ICD-10 kriterlerine çok benzemekte oup sosyal ilişkilerde mesafeli olma ve duyguların ifadesinde sınırlı bir aralık ile karakterize edilen derin bir davranış modeli vardır. Bozukluk genellikle geç ergenlik veya erken yetişkinlik döneminde başlar, ancak daha erken de ortaya çıkabilir. Çok çeşitli durumlarda fark edilir hale gelir. Semptomlar organik bir nedene kadar izlenemez. Şizoid kişilik bozukluğu tanısı için aşağıdaki özelliklerden veya davranışlardan dördünün mevcut olması gerekir:
- Anhedonia, zevksiz, nahoş, sinir bozucu; olumlu duyguları deneyimleme yeteneğinin azaldığı psikolojik bir hastalıktır .
- Duygusal soğukluk, kopukluk veya düzleşmiş duygulanım
- Başkalarına karşı sıcak, hassas duyguları veya öfkeyi ifade etme yeteneğinde azalma
- Başkalarının övgü ve eleştirilerine karşı kayıtsız görünmek
- Yaşına bağlı olara başka biriyle cinsel deneyimlere çok az ilgi
- Neredeyse her zaman yalnız aktiviteleri tercih etmek
- Sosyal ilişki fantezileriyle aşırı meşgul olma, içe dönüklük
- Yakın arkadaş ya da güvenilir ilişki ya yok ya da en fazla bir tane
- Uygulanabilir sosyal normlar ve sözleşmeler konusunda açıkça eksiklik
Tanının bileşenleri arasında ayrıntılı bir anamnez , akrabalarla yapılan görüşmeler, klinik izlenim ve psikoloji anketleri yer alır. Test ve teşhis farklı şekilde ele alınmaktadır. Ortak bir teşhis standardı yoktur.
Şizoid Kişilik Bozukluğu Nasıl Tedavi Edilir?
Şizoid kişilik bozukluğu psikanalitik ve psikoterapötik yaklaşımlarla tedavi edilebilmektedir. Bilişsel davranışçı terapi de sıklıkla tedavinin bir parçasıdır. Terapist ile yapılan ortak görüşmelerde kişilik bozukluğu detaylı bir şekilde incelenir, açıklanır ve 5n1k işlenir. Daha sonra sosyal becerileri güçlendirmek ve hastaları küçük adımlarla iletişim kurmaya alıştırmak için stratejiler geliştirilir. Psikoterapide ayrıca stres faktörleri belirlenmekte ve bunları azaltacak yöntemler tanımlanmakta, çalışılmaktadır.
Duyguların bilinçli algılanması da terapide uygulanır. Empatik beceriler de eğitilir: Sert ve küçümseyen doğaları çoğu zaman arkadaşlıkların bozulmasına yol açtığından, terapi aynı zamanda kişinin kendi davranışının başkaları tarafından nasıl karşılandığını ve bunun ne gibi tepkilere neden olabileceğini anlamaya da odaklanır. Psikoterapide verilen emek şizoid kişilik bozukuğu olan bireylerde karşılaşabilecekleri durumlarla başa çıkmayı kolaylaştıracaktır.
Hastanın durumuna göre psikoterapi ve bilişsel davranışçı terapi, grup terapisi ve spor ve egzersiz terapisiyle de desteklenebilir. Bazı durumlarda terapi psikotrop ilaçlarla da desteklenebilir. İlaç tedavisi genellikle ek anksiyete bozuklukları, depresyon veya sanrısal semptomların mevcut olması durumunda özellikle uygundur.
SORUNUZ VAR MI?
Şizoid kişilik bozukluğu hakkında daha fazla bilgi edinmek ve olası tedaviler konusunda uzmanlarımızdan kişisel tavsiyeler almak ister misiniz? Daha sonra bire bir görüşmede bireysel randevu için lütfen bizimle iletişime geçin.
Ankara Psikolog kadromuz ile ruh sağlığınızı destekleyin. Alanında deneyimli psikologlarımızla, hayatınızdaki zorluklarla başa çıkın ve daha iyi bir yaşam için ilk adımı atın. Ankara psikolog hizmetlerimiz hakkında detaylı bilgi ve randevu için buraya tıklayın.
Evre Psikoterapi