Çok fazla çalışma, işyerinde zorbalığın (iş yerinde mobbing) arttığını gösteriyor. İş gücünün dörtte birinden fazlası artık kariyerlerinde zorbalığa maruz kalacak. Yetişkin olduğumuz ve zorbalığın ofiste yeri olmaması gerektiği düşünüldüğünde, bu şaşırtıcı bir yüzde. Okul boyunca zorbalığa maruz kaldığımdan, ‘yetişkin’ olduğumda ve iş dünyasına girdiğimde bunu geride bıraktığımı düşündüm. Hemen yanıldığımı ve işyerinde zorbalığın çok yüksek bir maliyeti olduğunu anladım. Biz yetişkiniz, zorbalığın yanlış olduğunu biliyoruz. Empati göstermeye, nazik olmaya çalışmamız ve iş görüşmelerine en azından bir nebze profesyonellik ile yaklaşmamız gerektiğini biliyoruz.
İçindekiler
Mobbing Nedir?
Kısaca mobbing, duygusal istismarın yoğun ve tekrar eden bir şeklidir. İş Kanunu’na göre mobbing, bir çalışanı ilgilendiren veya bir çalışana yönelik, bir çalışana karşı sürekli ve uzun süreli taciz veya zorbalık içeren, mesleki yararlılık açısından düşük itibar uyandıran, bir çalışanın aşağılanmasına neden olan veya bunu amaçlayan eylem veya davranışlardır.
Peki iş yerinde mobbing neden oluyor, neden umursayalım ve bunu durdurmak için ne yapabiliriz? Psikolojik olarak zorbalar genellikle iki kamptan birine (veya her ikisine) girer. Çok basitleştirilmiş bir temelde, bu kamplar, zorbanın kendisinin acı çektiğini, kendini güvensiz hissettiğini ve bununla kötü bir şekilde başa çıktığını, kendilerini daha iyi hissetmeleri için başkalarını aşağıladığını veya gücü arzuladıklarını ve zorbalığın bu güç arzusunu tatmin etmelerine yardımcı olmak için oluşturulmuş bir alışkanlık olduğunu içerir.
Sorun şu ki, işyeri zorbanız hangi kampa girerse girsin, bu iki özelliğin de liderlik pozisyonlarında veya İK departmanları, yönetim rolleri ve hatta yönetim kurulu gibi otorite pozisyonlarında ortaya çıkma olasılığı daha yüksektir (bu, her yöneticinin, İK veya Kıdemli lider bir zorbadır!). Yetkili pozisyonlardaki bu yaygınlık, kuruluşunuzda zorbalık meydana gelirse, bu zorbalığın kurbanının yardım aramasının zor olabileceği anlamına gelir, çünkü genellikle endişelerini dile getirmek için onlara açılan kanalların tümü zorbanın kendisine geri döner. Aşırı durumlarda zorba, operasyonlar için işten çıkarılamayacak kadar kritik olduğu için kuruluş tarafından desteklenebilir.
İşyerinde Zorbalık Nasıl Tespit Edilir?
Mobbing davranışı çeşitli şekillerde kendini gösterebilir. Bunlar çoğunlukla:
- İfade özgürlüğünü engelleyen eylemler, ör. sözünü kesmek, zorbalık yapmak, alay etmek, eleştirmek veya küçük düşürücü hareketler veya bakışlar kullanmak.
- Sosyal bağlantıları etkileyen eylemler, ör. görmezden gelmek, diğer çalışanlarla teması yasaklamak.
- Bir çalışanın itibarını azaltan eylemler, ör. alay etmek, kararlarını sorgulamak, bir çalışan hakkında söylentiler yaymak, bir çalışanın zihinsel bir rahatsızlıktan muzdarip olduğu izlenimini vermek.
- Profesyonel bir konumu baltalayan eylemler, ör. çok fazla ya da çok az iş vermek, aşırı iş yükü vermek, daha önce verilmiş işleri elinden almak, anlamsız işler yaptırmak.
- Fiziksel sağlık üzerinde olumsuz etkisi olan eylemler. Örneğin; sağlığı tehlikeye atan işlere atamak, insanları şiddet korkusuna sokmak.
Mobbing ile Nasıl Başa Çıkılır?
- Proaktif olun.
Çoğu kuruluş, bir zorbalık sorunu yaşamamalarını umar ve eğer yoksa bu harikadır, ancak istatistiksel olarak konuşursak hem ekiplerinizi eğitmek hem de duygularını izlemek için önleyici adımlar atmazsanız, bir gün bunun olması muhtemeldir. Her kuruluşun yapması gereken ilk şey, zor soruları sormak, herhangi bir sorunları olup olmadığını kesin olarak öğrenmek ve soracak kadar umursamayan veya soracak kadar umursamayan bir kuruluş olarak görülmediklerinden %100 emin olmaktır.
2. Eğitin.
Tüm personel üyeleri için iş yerinde zorbalığın nasıl görünebileceği, empati ve duygusal dayanıklılık ve hatta aktif görgü tanığı eğitimi hakkında düzenli eğitim ve öğretim kaynaklarına sahip olmanız çok önemlidir, böylece olası hoş olmayan durumlardan kaçınmak, bunları tanımak veya bunlarla mücadele etmek için donanımlı hale gelirler. Ayrıca, çalışanların kendi davranışlarının çizgiyi aşabileceğini fark etmelerine yardımcı olabilir ve harekete geçmeden önce düşünme olasılıklarını artırmanın yanı sıra, bir kişinin zorbalığa uğradığını ancak diğerinin gerçekten olumlu niyetlere sahip olduğu “yanlış anlama” durumlarını azaltır.
- Kolaylaştırın ve netleştirin.
Zorbalık ve taciz politikanıza bakın. Açık mı? Takip etmesi kolay mı ve herkesin kullanması güvenli mi? Burada kastettiğimiz, personel el kitabında saklanıyorsa ama tuvaletlerdeki posterlerde veya mutfaktaki personel duyuru panolarında değilse, o zaman muhtemelen yeterince belirgin değildir. İnsanlara zorbalığı kime bildirebilecekleri konusunda birden fazla seçenek sunuyor mu ve sonuç olarak, sorunu bildirmeleri gereken kişi aslında sorunu yaşadıkları kişiyse, tek bir başarısızlık noktası olasılığını ortadan kaldırıyor mu? İdeal bir dünyada, hepsi farklı departmanlarda ve farklı kıdem seviyelerinde en az üç aday gösterilmiş kişiye sahip olacaksınız. Bunlar, sorunları bildirmek için erişimi kolay ve gizli kanallarla tüm personel tarafından açıkça tanımlanmalıdır.
- Kimsenin zorbalığına müsamaha göstermeyin.
Bu çok önemli. Zorbalığın gerçekleşmiş olduğu kanıtlandığında ve açıkça ortaya konduğunda, hiç kimse bağışık olmamalıdır. Hiç kimse yeri doldurulamaz olarak görülmemelidir. Kâğıt üzerinde gelir elde ediyor gibi görünebilirler veya sorunsuz çalışan bir departmana sahip olabilirler veya 20 yıllık iş bilgisine sahip olabilirler. Bu tür bireylerin “işlerinde çok iyi oldukları” için bir pozisyonda kalmalarına izin vererek, insanlardan çok parayı önemsediğiniz mesajını vermiş olursunuz. Yine, personelinizin moralini bozar ve işinize zehirli bir çalışma ortamı olarak itibar kazandırma riskini taşır.
Zorbalığa Uğrayan Kişi Ne Yapmalı?
İş yerinde mobbing, zorbanın hedefi olan belirli bir kişiye veya gruba yönelik tekrarlanan olumsuz davranış modelidir. Fiziksel taciz veya taciz tehdidini içerebilmesine rağmen, işyeri zorbalığı genellikle fiziksel zarardan çok psikolojik zarara neden olur. İşyeri zorbalığı, cinsel taciz ve ayrımcılığı içerebilir. İşyeri zorbalığı genellikle psikolojik olduğundan, fark edilmesi zor olabilir. Zorbalığın en zararlı biçimleri genellikle doğrudan değil, üstü örtülü ve fizikselden çok sözlüdür. İşyeri zorbalığı genellikle aşağıdakilerden birini veya birkaçını içerir:
- Hedefe saygısızlık eden kabalık ve düşmanlık
- Gücün kötüye kullanılması da dahil olmak üzere tehditler ve sindirme
- Hedefin çalışmasına müdahale eden kasıtlı eylemler.
Zorbalık:
- Dedikodu ve dedikodu yaymak
- Sözlü veya yazılı olarak saldırgan şakalar veya yorumlar yapmak
- Hakaret veya küçümseme kullanarak
- Suçlama, azarlama, eleştirme ve küçümseme
- Dışlama veya izole etme
- Çok yakın durarak veya uygunsuz hareketler yaparak gözdağı verme
- Mantıksız taleplerde bulunmak, sürekli yönergeleri değiştirmek, imkansız son tarihler belirlemek ve işe müdahale etmek
- Başarıları göz ardı etmek ve fikir veya iş için kredi çalmak
- Sebepsiz yere disiplin cezası vermek veya işini kaybetmekle tehdit etmek
- Bilgileri saklamak veya yanlış bilgi vermek
- Sebepsiz yere iş veya sorumluluk almak
- Eğitim, izin veya terfi taleplerinin engellenmesi
- Saldırgan bir dil kullanarak veya bağırarak ve çığlık atarak
- Kişisel eşya ve teçhizatı rahatsız etme, gözetleme, takip etme veya kurcalama
- Fiziksel olarak kötüye kullanma veya tacizle tehdit etme
Zorbalık ile Nasıl Baş Edilir?
Birçok iş yeri zorbalığa karşı politikalar geliştiriyor. İşyerinizin bir politikası varsa, onu takip edin. İşyerinizde zorbalığa karşı bir politika yoksa, aşağıdaki öneriler harekete geçmenize yardımcı olacaktır:
- Olgulara dayalı bir olay günlüğü tutun. Tarihi, saati, tanıkları, olanları (mümkün olduğunca ayrıntılı olarak) ve sonucu kaydedin. Bir zorbalık modeli oluşturmak için olayların sayısını ve sıklığını kaydedin.
- Zorbadan aldığınız mektupların, e-postaların, notların veya metinlerin kopyalarını saklayın.
- İşinizi yapabileceğinizi kanıtlayan performans değerlendirmelerinin veya referansların kopyalarını saklayın. İşinizi elinizden gelen en iyi şekilde yapmaya devam edin.
- Bunu yaparken kendinizi güvende hissediyorsanız, zorbaya davranışın hoş karşılanmadığını ve istenmeyen bir davranış olduğunu söyleyin:
- Zorbalık davranışını tanımlayın, neden kabul edilemez olduğunu açıklayın ve sizi nasıl etkilediğini açıklayın.
- Kişiye değil soruna odaklanın. “Ben” dilini kullanın ve sonucu şöyle açıklayın: “Müşterilerimizin, onların önünde beni eleştirdiklerinde yeteneklerime olan güvenlerini yitirdiklerini hissediyorum.”
- Zorbaya, davranışın durmasını istediğinizi kesin bir şekilde söyleyin.
- Bu adımı atmak için desteğe ihtiyacınız varsa, zorbaya yaklaştığınızda bir tanığın hazır bulunmasını isteyin.
Zorbayla şahsen konuşmaktan çekiniyorsanız, zorbaya bir mektup yazın ve taahhütlü posta veya kurye ile gönderin. Teslimat makbuzunu ve mektubun bir kopyasını saklayın.
- Zorba ile yalnız kalmaktan kaçının. Bu kişiyle iletişim kurduğunuzda, konulara bağlı kalın ve mümkün olduğunca sakin kalın. Zorba sizi tehdit ederse, azarlarsa veya sizi küçük düşürürse oradan uzaklaşın.
- İş arkadaşlarınız ve diğer kişilerle bağlantıda kalın. Bir zorbanın sizi izole etmesine izin vermeyin.
- Misilleme dürtüsüne diren. Sizi bir zorba gibi gösterebilir.
Kaç Çeşit Zorbalık Vardır?
- Sözlü Zorbalık Bu, zorbanın size lakap taktığı veya size kötü ve incitici şeyler söylediği zaman ortaya çıkan bir tür zorbalıktır. Sözlü saldırılar ayrıca ırkınıza, renginize veya dininize yönelik olabilir. Dedikodu yaymak da sözlü zorbalığın bir biçimidir.
- Fiziksel zorbalık. Bu, saç yolmaktan yumruk ve tekme atmaya kadar her şeyi içeren bir zorbalık türüdür. Bazen çevrenizdeki insanlar sizin ve zorbanın sadece oyun oynadığınızı ve oyunculuk yaptığınızı düşünebilir, ancak bunun kesinlikle eğlenceli bir oyun olmadığını bilirsiniz.
- Jest Zorbalığı. Bu, zorbanın size göz korkutucu bir şekilde baktığı/baktığı veya size karşı tehdit edici hareketler kullandığı bir zorbalık türüdür.
- Dışlama Zorbalığı. Bu, zorbanın kurbanını izole ettiği ve onları her şeyin dışında bıraktığı bir tür zorbalıktır. Bu yüzden öğle yemeğinde yapayalnız kalabilirsiniz çünkü kabadayı kişi sizinle çok az kişinin konuşmasını sağlar. Bunun güveniniz ve benlik saygınız üzerinde korkunç bir etkisi olabilir.
- Gasp Zorbalık. Bu, zorbanın söylediklerini yapmazsanız sizi incitmekle tehdit ettiği bir tür zorbalıktır. Bu yüzden kabadayıya para, eşya ve hatta öğle yemeğini vermek zorunda kalabilirsiniz. Okul malını çalmaya bile zorlanabilirsiniz.
- Siber zorbalık. Bu, zorbanın size çevrimiçi olarak tehdit edici e-postalar, tehdit edici metinler ve/veya sosyal medya hesaplarında agresif duvar yazıları şeklinde saldırdığı bir zorbalık türüdür.
Ankara Psikolog kadromuz ile ruh sağlığınızı destekleyin. Alanında deneyimli psikologlarımızla, hayatınızdaki zorluklarla başa çıkın ve daha iyi bir yaşam için ilk adımı atın. Ankara psikolog hizmetlerimiz hakkında detaylı bilgi ve randevu için buraya tıklayın.
Evre Psikoterapi