Kumar bağımlılığı, bireyin kumar oynama davranışını sürekli ve tekrarlayan bir şekilde sürdürmesi, bu davranışın olumsuz sonuçlarına rağmen devam etmesiyle karakterizedir. Kumar, tarih boyunca birçok toplumda eğlence ya da kazanç amacıyla oynanan bir faaliyet olmuştur. Ancak bazı bireyler için kumar, zamanla kontrol edilemeyen bir alışkanlık hâline gelerek ciddi psikolojik, sosyal ve ekonomik sorunlara yol açan bir bağımlılığa dönüşebilir.
İçindekiler
Kumar Bağımlılığı Nedir?
Kumar bağımlılığı (patolojik kumar oynama), ludopati veya ludomani Amerikan Psikiyatri Birliği’nin Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5) sınıflandırmasında “Madde Kullanım Bozuklukları” başlığı altında yer alan bir davranışsal bağımlılık türüdür. Bu bozukluk, kişinin kumar oynama isteğini bastıramaması, kumar oynarken zaman ve para kontrolünü kaybetmesi ve kumarın yaşamının merkezine yerleşmesi şeklinde tanımlanır.
Kumar bağımlılığı; tıpkı madde bağımlılığı gibi beyindeki ödül-motivasyon sistemini etkiler. Dopamin salınımı, kazanma hissiyle ilişkilendirilir ve bu durum kişinin daha sık ve daha fazla kumar oynamasına neden olur (Grant et al., 2010). Kayıplar ise çoğu zaman daha fazla oynayarak “telafi etme” arzusunu doğurur ve bu döngü bireyi bağımlı hale getirir.
Kumar Bağımlılığı Nedenleri
Kumar bağımlılığının ortaya çıkmasında birçok biyolojik, psikolojik ve çevresel faktör rol oynamaktadır:
Biyolojik Faktörler: Beyindeki ödül sisteminin yapısı ve genetik yatkınlıklar, bireyin bağımlılığa olan hassasiyetini etkiler.
Psikolojik Faktörler: Depresyon, anksiyete, düşük benlik saygısı, dürtüsellik gibi psikolojik sorunlar, kumar davranışını tetikleyebilir.
Çevresel Faktörler: Ailede kumar oynayan bireylerin bulunması, sosyal çevrenin etkisi, ekonomik sorunlar ve medya yoluyla kumarın özendirilmesi de önemli etkenlerdir (Petry et al., 2005).
Kumar Bağımlılığı Belirtileri
Kumar bağımlılığının bazı yaygın belirtileri şunlardır:
- Sürekli kumar oynama isteği ve kontrol edememe
- Kumar oynamak için borçlanma, değerli eşyaları satma
- Kumar oynadığı için iş, okul ya da aile sorumluluklarını ihmal etme
- Kayıpları telafi etmeye çalışma (takip etme davranışı)
- Aile ve arkadaşlardan kumar oynadığı gizleme
- Kumar oynamadığında huzursuzluk, öfke ya da depresif hissetme
Bu belirtiler kişinin yaşam kalitesini ciddi şekilde düşürür ve uzun vadede daha ciddi ruhsal bozukluklara neden olabilir.
Kumar Bağımlılığı Tedavi Yöntemleri
Kumar bağımlılığı tedavi edilebilir bir durumdur ancak bireyin öncelikle bağımlı olduğunu kabul etmesi gerekir. Tedavi sürecinde genellikle aşağıdaki yöntemler tercih edilir:
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Bireyin kumara ilişkin düşünce kalıplarını tanımasını ve bu kalıpları değiştirmesini sağlar. Davranışsal tekniklerle kumar oynama dürtüsüne karşı alternatif başa çıkma yolları geliştirilir.
Grup Terapileri ve Destek Grupları: Özellikle Amerika Birleşik Devletlerinde sıklıkla tercih edilen Gamblers Anonymous (GA) gibi destek grupları, bireyin yalnız olmadığını görmesini ve deneyim paylaşımında bulunmasını sağlar.
Aile Terapisi: Bağımlılığın aile üzerindeki etkileri de göz önünde bulundurularak, aile bireylerinin sürece dahil edilmesi sağlanır.
İlaç Tedavisi: Bazı durumlarda antidepresanlar, opioid reseptör antagonistleri ve dürtü kontrol bozukluğuna yönelik ilaçlar reçete edilebilir (Hodgins et al., 2011).
Kumar Bağımlılığı Önleme ve Toplumsal Farkındalık
Kumar bağımlılığını önlemek, tedaviden daha etkili olabilir. Özellikle gençlerin kumara erken yaşta maruz kalmaması için bilinçlendirilmeleri büyük önem taşır. Medyada yapılan kumar reklamlarının sınırlandırılması, denetimsiz çevrimiçi kumar sitelerinin engellenmesi ve okul temelli farkındalık programlarının yaygınlaştırılması toplumsal düzeyde alınabilecek önlemlerdendir.
Sonuç
Kumar bağımlılığı, günümüzde giderek yaygınlaşan ve ciddi bireysel ve toplumsal sorunlara yol açan bir ruhsal bozukluktur. Erken tanı ve müdahale, bireyin hem psikolojik sağlığını hem de sosyal işlevselliğini koruyabilmesi açısından hayati öneme sahiptir. Bireyin yalnızca maddi değil, ruhsal ve sosyal yönden de zarar gördüğü bu bağımlılık türüyle mücadelede hem profesyonel yardım hem de toplumsal destek gereklidir.
Ankara’daki uzman psikolog kadromuz ile ruh sağlığınızı destekleyin. Alanında deneyimli psikologlarımızla, hayatınızdaki zorluklarla başa çıkın ve daha iyi bir yaşam için ilk adımı atın. Ankara psikolog hizmetlerimiz hakkında detaylı bilgi ve randevu için buraya tıklayın.
KAYNAKÇA
American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th ed.). Arlington, VA: American Psychiatric Publishing.
Derevensky, J. L., & Gupta, R. (2004). Adolescents with gambling problems: A synopsis of our current knowledge. Electronic Journal of Gambling Issues, (10), 1–22.
Grant, J. E., Potenza, M. N., Weinstein, A., & Gorelick, D. A. (2010). Introduction to behavioral addictions. The American Journal of Drug and Alcohol Abuse, 36(5), 233–241. https://doi.org/10.3109/00952990.2010.491884
Hodgins, D. C., Stea, J. N., & Grant, J. E. (2011). Gambling disorders. The Lancet, 378(9806), 1874–1884. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(11)60782-7
Petry, N. M., Stinson, F. S., & Grant, B. F. (2005). Comorbidity of DSM-IV pathological gambling and other psychiatric disorders: Results from the National Epidemiologic Survey on Alcohol and Related Conditions. Journal of Clinical Psychiatry, 66(5), 564–574. https://doi.org/10.4088/JCP.v66n0504
Ahmet BÜYÜKABACI
Çalışma alanları sırasıyla kişilik bozuklukları, bireysel psikoterapi, çift terapisi ve danışmanlığı, cinsel terapi ve danışmanlığı, şirket içi ve kurum eğitimleridir