İçindekiler
Melankoli Ne Demektir?
Sözlük anlamı hüzün olan melankoli, ruh sağlığının gelişmediği zamanlarda depresyon yerine kullanılan bir terimdir. Melankolinin kelime anlamı eski Yunancada “kara safra” demektir. O zamanlar insanların ruh hallerinin bedenin içindeki sıvılardan kaynaklandığına inanılırdı. Dalaktan salgılanan siyah bir sıvının kişide “uzun süren korku, tahammülsüzlük, uykusuzluk ve mutsuzluk” yarattığına inanılıyordu. Melankoli uzun bir süre fiziksel ve ruhsal bir hastalık olarak değerlendirildi. İlerleyen zamanlarda semptomlarının arasına sanrı da eklenen melankoli, ortaçağda dini öğelerin ağırlık kazanmasıyla farklı bir boyuta evrilse de daha sonrasında kültür ve sanatta oldukça önemli bir öğe haline geldi. Melankolinin konu edildiği birçok kitap ve tablo vardır. Öyle ki, melankolinin dehanın işareti olarak görüldüğü bir zaman dilimi de vardır. 20. Yüzyılın devamında ruh sağlığı alanında yapılan gelişmelerden sonra melankoli yerine depresyon kullanılmış ve günümüzde bir hastalık olmaktan çıkarılıp bir duygudurum rahatsızlığı olan majör depresif bozukluğun (MDB) belirtilerinden biri olarak litaretürde yer almaktadır.
Melankolik Depresyon Nedir?
Literatüre baktığımızda melankolik depresyon adı altında bir hastalık olmamıştır. Amerikan Psikiyatri Birliği (APA) tarafından hazırlanan ve genel kabul görmüş tanı kriterlerinin yer aldığı Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistik El Kitabı’nın (DSM) beşinci baskısından önce melankolik depresyon, endojenik depresyon olarak adlandırılıyordu. Endojenik depresyon tedaviye dirençli ve sanrısal olmayan depresyon demektir. DSM’in beşinci baskısından itibaren bu isim değiştirilerek “melankolik özellikler gösteren majör depresif bozukluk” adını almıştır. Melankolik özellikler şu şekildedir:
- *Etkinliklerin tamamında veya neredeyse tamamında zevk kaybı
- *Genellikle hoşa giden uyaranlara tepki vermeme
- Derin bir umutsuzluk, ümitsizlik ve/veya asık suratlılık ya da sözde boş ruh hali ile karakterize edilen farklı nitelikteki depresif ruh hali,
- Sabahları düzenli olarak kötüleşen depresyon,
- Sabah erken uyanma,
- Belirgin psikomotor ajitasyon veya gerileme,
- Önemli anoreksi veya kilo kaybı,
- Aşırı veya uygunsuz suçluluk.
*işaretli belirtiler MDB’nin en yoğun yaşanılan döneminde var olmalıdır.
Eğer süreç melankolik özellikler gösteriyorsa, bu yalnızca zevkin azalması değil, zevk alma kapasitesinin neredeyse tamamen yok olması anlamına gelir. Çok istenilen olayların bile ruh halinde belirgin bir iyileşme ile ilişkili olmaması ruh halindeki tepkiselliğin eksikliğini değerlendirmeye yönelik bir ipucu verebilir. Yukarıdaki belirtiler yanında şunlar da beklenir:
- Ruh hali ya hiç düzelmez ya da yalnızca kısmen düzelir.
- Melankolik özellikler gösteren depresyon, melankolik olanlara göre anlamlı derecede farklıdır.
- Psikomotor değişiklikler neredeyse her zaman mevcuttur ve başkaları tarafından gözlemlenebilir.
- Melankolik özelliklerin aynı kişideki epizotlar arasında tekrarlanma eğilimi çok azdır.
- Melankolik özelliklerin hafif majör depresif ataklarda ortaya çıkma olasılığı, daha şiddetli majör depresif ataklardan daha azdır ve psikotik özelliklere sahip olanlarda ortaya çıkma olasılığı daha yüksektir.
- Tedavisi
Melankolik özellikler gösteren depresyonun tedavisi diğer depresyon türlerinin tedavisinden farklılık göstermemektedir. Çoğu zaman ilaç tedavisi ve psikoterapinin birlikte kullanılması önerilir. Bilişsel yaklaşımlı terapiler kişinin olumsuz düşünceleriyle ilgilenerek duyguların kontrolü konusunda yardımcı olur. Eğer depresyon çok dirençliyse Elektrokonvülsif Terapi (EKT) kullanılabilir. EKT beyni kontrollü bir şekilde ve anestezi altında kısa süreli nöbetlere maruz bırakarak kişinin zevk alması için gerekli olan kimyasalların salınılmasına yardımcı olur.
Ankara Psikolog kadromuz ile ruh sağlığınızı destekleyin. Alanında deneyimli psikologlarımızla, hayatınızdaki zorluklarla başa çıkın ve daha iyi bir yaşam için ilk adımı atın. Ankara psikolog hizmetlerimiz hakkında detaylı bilgi ve randevu için buraya tıklayın.
Ahmet BÜYÜKABACI
Çalışma alanları sırasıyla kişilik bozuklukları, bireysel psikoterapi, çift terapisi ve danışmanlığı, cinsel terapi ve danışmanlığı, şirket içi ve kurum eğitimleridir