İçindekiler
Kleptomani (Çalma Hastalığı) Nedir?
Kleptomani Çalma Hırsızlık kişinin genellikle ihtiyaç duymadığı nesneleri çalma dürtüsüne karşı koyamamasına verilen addır. Kleptomani bir tür dürtü kontrol bozukluğudur; duygusal veya davranışsal olarak kişinin kendisini kontrol edememesine yol açan bir hastalıktır. Dürtü kontrol bozukluğu olan kişiler kendilerine ya da başkalarına zararlı bir eylem gerçekleştirmeye direnmekte zorluk çekerler. Klinikte çok nadir görülür ama doğası gereği kişinin sosyal olarak zarar görmesine ve hatta adli vakalara sebep olduğu için önem verilmelidir. Kleptomani yunanca hırsız anlamına gelen “klepteh” ve aşırılık anlamına gelen “mania” sözcüğünün birleşiminden oluşur. Kleptomani 19 yüzyılın başlarında psikiyatrik bir rahatsızlık olarak kabul edilmiştir. Şu anda ise Amerikan Psikiyatri Enstitüsü’nün hazırladığı tanı kriterleri el kitabında “Dürtü Kontrol Bozukluğu” başlığı altında işlenmektedir. Kleptomani çoğu zaman tek başına görülmez, bunun yerine başka bir hastalığın eşlikçisi (comorbid) olarak ortaya çıkar. Bu hastalıklar, kaygı, obsesif kompulsif bozukluk (OKB), alkol ve madde kullanımıdır. Aynı zamanda sınırda kişilik veya antisosyallik gibi içinde dürtüsellik bulunduran kişilik bozukluklarında da görülmektedir.
Kleptomani Belirtileri Nelerdir?
Kleptomaninin temel belirtileri nelerdir? dediğimizde; çalma ile ilgili zihinde tekrarlayan davetsiz (intrusif) düşünceler, çalma zorunluluğuna direnmede zorluk ve eylemin ardından rahatlamadır. Bu belirtiler OKB’nin süreçlerine benzediği için kleptomaninin obsesif-kompulsif bir hastalık türü olarak kabul edilebileceğini düşündürmektedir. Çalma aktivitelerinin aksine, kleptomanisi olan kişiler kişisel kazanç veya zarar vermek için hırsızlık yapmazlar. Dürtü o kadar güçlü olur ki kişiler karşı koymakta zorlanırlar. Kleptomani epizodları genellikle aniden, planlanmadan ve başka birinin yardımı olmadan gerçekleşir. Kleptomani hastası çoğu kişi mağazalar gibi halka açık yerlerden veya arkadaşlarından veya tanıdıklarından çalabilir. En önemli belirtilerinden bir tanesi ise çoğu zaman çalınan eşyaların kleptomani hastası için hiçbir değerinin olmamasıdır. Kişi bunları satın almaya gücü yetebilir. Çalınan eşyalar genellikle kullanılmamak üzere saklanır. Çalınan ürünler hediye olarak verilebilir ve hatta çalındıkları yere gizlice iade edilebilir. Çalma dürtüsü gelip gidebilir veya zamanla daha fazla veya daha az yoğunlukta ortaya çıkabilir.
Kleptomani Neden Olur?
Kleptomaninin sebepleri öncelikle psikoanaliz kullanılarak arandı ve birçok teorisyen, kleptomaninin kişinin “gerçek veya beklenen bir kayıp için sembolik tazminat elde etme” girişimi olduğunu öne sürdü ve aslında çalma eylemi değil de anlamın çalınan eşyalarda olduğunu, duyguların ifade edilmesini düzenlemeye veya engellemeye hizmet eden bir savunma mekanizması olduğunu veya sadece çalmaktan duyulan hazzı tekrar etmek için olduğunu öne sürdüler. Sonrasında bilişsel davranışçı model ise kleptomaninin koşullanma ve öğrenme üzerine geliştiğini, bir defasında çalma işleminin zevk vermesi ve cezasız sonuçlanmasıyla bu eylemin tekrarlanma sürecinin hızlandığını öne sürdü. Bunu bilişsel olarak kişinin olumsuz otomatik düşünceleri ile birleşmesi sonucu bu davranış sabitleştiği fark edildi. Son dönemlerde ise biyolojik olarak çalma eyleminin seratonin salgıladığını ve kişilerin bu eylemle rahatladığı keşfedildi. Kaygıyı veya mutsuzluğu gidermek için çalma eylemi, tıpkı bir antidepresan gibi kişiyi bu duygulardan uzaklaştırmakta..
Kleptomani çok nadir görülen durumlardandır. Bunun sebebi tanı koymadaki zorluklar olabilir. Kleptomani sıklıkla gençlik yıllarında veya genç yetişkinlikte başlar. Tanısı koyulan kleptomani hastalarının yaklaşık üçte ikisi kadındır. Kleptomani risk faktörleri arasında ailede kleptomani veya bağımlılık bozuklukları olan biri olması ve başka bir akıl hastalığına sahip olmak gösterilebilir. Bahsedildiği gibi kleptomani hastalarında sıklıkla anksiyete, depresyon veya madde kullanım bozukluğu gibi başka bir akıl sağlığı bozukluğu bulunur.
Kleptomani Nasıl Geçer? Nasıl Tedavi Edilir?
Eğer siz veya sevdikleriniz ne kadar isteseniz de hırsızlık yapmayı veya çalmayı durduramıyorsanız tıbbi yardım almanız gerekmektedir. Kleptomani Nasıl Tedavi Edilir? Öncelikle Kleptomaniye sahip olabilecek pek çok kişi tutuklanmaktan veya hapse atılmaktan korktukları için tedaviye başvurmak istemezler. Ancak bir akıl ve ruh sağlığı uzmanı hırsızlıklarınızı, başkasına zarar vermediğiniz sürece yetkililere bildirmez. Yakın bir arkadaşınızın veya aile üyenizin kleptomanisi olabileceğinden şüpheleniyorsanız endişelerinizi o kişiye nazikçe iletin. Kleptomaninin bir karakter kusuru değil, bir ruh sağlığı bozukluğu olduğunu unutmayın; bu nedenle kişiye yargılamadan veya suçlamadan yaklaşın. Kleptomani tek başına çözülmek için fazla güçlü olabilir o yüzden bir profesyonel tarafından destek almaktan çekinilmemesi gerektiği hatırlatılmalıdır. Kleptomani diğer bağımlılıklar gibi tedavi edilir. Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) kullanılarak çalmamanın verdiği rahatsızlığa karşı hassasiyetler gderilmeye ve çalma dürtüsünden kaçınılmaya çalışılır. Gene de BDT’nin yanında ilaç tedavisi de önerilmektedir. SSRI grubu antidepresanların işe yaradığı belirtilmektedir.
Ankara Psikolog kadromuz ile ruh sağlığınızı destekleyin. Alanında deneyimli psikologlarımızla, hayatınızdaki zorluklarla başa çıkın ve daha iyi bir yaşam için ilk adımı atın. Ankara psikolog hizmetlerimiz hakkında detaylı bilgi ve randevu için buraya tıklayın.
Evre Psikoterapi