Günümüzde internetin yaygınlaşmasıyla sanal yaşamla birlikte sanal kumar oynama alışkanlığı da giderek artmakta ve bu durum ciddi bir halk sağlığı sorunu olarak karşımıza çıkmaktadır. Özellikle çevrimiçi telefonlar ve diğer mobil cihazlar aracılığıyla kolayca erişilebilen online kumar platformları, birçok birey için bağımlılık geliştirme potansiyeli taşımaktadır. Hızlı erişim, kolay kullanım ve anlık kazanç vaadiyle birleşen risk alma heyecanı, sanal kumarı güçlü ve karşı konulması zor bir bağımlılık türü haline getirmektedir.
İçindekiler
Sanal Kumar Bağımlılığı Nedir?
Sanal kumar ya da çevrimiçi kumar, geleneksel kumar türlerine kıyasla daha yüksek bağımlılık potansiyeline sahip bir aktivitedir. Zaman ve mekan kısıtlaması olmaması, her an ve her yerden erişilebilir olması ve düşük maliyetli bedelsiz gibi algılanması, bu türde kumarın cazibesini artırmaktadır. Bireylerin aynı anda birden fazla kumar oyununa çoklu katılabilmesi de bağımlılık riskini önemli ölçüde yükseltmektedir. Spor bahisleri, casino oyunları, çeşitli piyangolar ve poker, okey gibi çeşitli online kumar türleri yaygın olarak oynanmaktadır. Kişinin anonim olarak oynayabilmesi ve ödemelerin kredi kartı, banka kartı veya havale gibi yöntemlerle nesnel kaybın kolayca yapılabilmesi de bu bağımlılığın gelişmesinde etkili faktörlerdir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), kumar bağımlılığını davranışsal bağımlılıklar kapsamında değerlendirmekte ve son yıllarda bu konuya giderek daha fazla dikkat çekmektedir. Kumar oynama davranışı, başlangıçta eğlence amaçlı olsa bile zamanla kontrol edilemez bir hale gelir ve bireyin hayatının birçok alanında olumsuz etkilere yol açabilir.
Sanal Kumar Bağımlılığı Belirtileri Nelerdir?
Sanal kumar bağımlılığı geliştiren kişilerde çeşitli belirtiler gözlemlenebilir. Bu belirtiler, kişinin kumar davranışı üzerindeki kontrolünü kaybetmesi ve bu durumun hayatını olumsuz etkilemesiyle kendini gösterir:
- Kumar oynama isteğiyle sürekli meşgul olmak, geçmiş kumar deneyimlerini tekrar tekrar düşünmek veya bir sonraki oyunu planlamak.
- İstenilen heyecanı elde etmek için giderek daha fazla zamanda miktarda parayla kumar oynama ihtiyacı duymak.
- Kumar oynamayı bırakma veya azaltma yönünde sayısız başarısız girişimlerde bulunmak.
- Kumar oynamayı azaltmaya veya bırakmaya çalışırken agresif huzursuzluk veya sinirlilik hissetmek.
- Yaşam olaylarından kaçış, stres, kaygı, suçluluk veya depresif duygularla başa çıkmak için kumar oynamak.
- Kumar oynayarak kaybedilen parayı geri kazanma ihtiyacı hissetmek (“kayıpları kovalama”).
- Kumar oynama alışkanlığının boyutunu gizlemek için yalan söylemek.
- Kumar nedeniyle önemli ilişkileri, işi veya eğitim/kariyer fırsatlarını tehlikeye atmak veya kaybetmek.
- Kumar sonucu oluşan mali sorunları gidermek için başkalarına güvenmek veya borç istemek.
- Başlangıçta alınan suni keyfi alabilmek için daha fazla miktarda gerçek para ile oynamaya başlamak veya belirli günlerde oynarken her gün oynamak.
- Kumar bağımlılığı geliştiğinde kişi artık keyif almasa da yoksunluk hissettiği için oyunu düşler, oynamak ister.
- Kumara ulaşamadığında kendini sıkıntılı, huzursuz hissetmek.
- Planladığından daha fazla sürede ve miktarda oynamaya başlamak.
- Kumarın kendi hayatına, ailesine, çevresine verdiği zararları görmesine rağmen bahis yapmaya devam etmek.
- Kumar artık hayatının önemli bir parçası haline gelmek, zihnin sürekli onunla meşgul olması.
- Kumar oynamak veya kumar için para temin etmek için aşırı zaman ve maddi kaynak harcamak.
- İçine düşülen maddi ve manevi sorunların çözümü için aileye bel bağlamak ve onlardan maddi yardım beklemek.
- Aile ilişkileri, iş, sosyal hayat ve sağlık gibi birçok alanda zarar görmeye başlamasına rağmen kumar oynamaya devam etmek.
Sanal Kumar Oynama Alışkınlığı Nasıl Başlıyor?
Online kumar oynama alışkanlığı farklı şekillerde başlayabilir. Geçmişte geleneksel kumar türlerini deneyimlemiş kişiler zamanla çevrimiçi bahis platformlarına yönelebilirken, son zamanlarda ilk kumar deneyiminin de sanal ortamda gerçekleştiği gözlemlenmektedir. Kumara başlamak bazen eğlence ve zaman geçirme amacıyla olurken, bazı kişiler için sorunlardan ve olumsuz duygulardan kaçış yolu olarak görülebilir. Kötü arkadaş çevresinin etkisi de bu alışkanlığın başlamasında rol oynayabilir. İlk başlarda masum bir eğlence gibi görünen bu aktivite, zamanla kontrol kaybına yol açarak ciddi bir bağımlılık sorununa dönüşebilir.
Sanal Kumar Bağımlılığı Kimlerde Daha Sık Görülür?
Sanal kumar bağımlılığı her yaştan ve her sosyoekonomik düzeyden insanı etkileyebilir. Ancak bazı faktörler, bireylerin bu bağımlılığı geliştirme riskini artırabilir. Araştırmalar, genç yetişkinlerin ve erkeklerin online kumar bağımlılığına daha yatkın olabileceğini göstermektedir. Özellikle 18-25 yaş aralığı, kumar alışkanlıklarının başladığı ve bağımlılığın gelişebileceği kritik bir dönemdir. Ayrıca, dürtüsel davranışlara eğilimli, stresle başa çıkmakta zorlanan, yalnızlık hisseden veya depresyon, anksiyete gibi ruh sağlığı sorunları olan bireylerde de sanal kumar bağımlılığı riski daha yüksek olabilir.
Sanal Kumar Nasıl Bırakılabilir ve Nerelerden Destek Alınabilir?
Sanal kumar bağımlılığı, tedavi edilebilen nöropsikolojik bir rahatsızlıktır. Alkol ve madde bağımlılıklarına benzer mekanizmalarla işleyen bu bağımlılığın tedavisinde çeşitli yöntemler uygulanmaktadır. Tedavi sürecinde istek ve dürtüsellik gibi sorunları kontrol altına almaya yardımcı ilaçlar kullanılabilir. Ayrıca, kumar bağımlılığına eşlik edebilen depresyon, anksiyete, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu gibi psikiyatrik durumların tedavisi de önemlidir. Bağımlılıkla mücadelede motivasyonel görüşmeler, kısa müdahale teknikleri, bireysel terapiler, travma odaklı terapiler (EMDR. ACT gibi), grup terapileri ve aile terapileri etkili yöntemlerdir.
Tedavi için psikoterapi merkezlerine, hastanelerin psikiyatri kliniklerine, Alkol ve Madde Tedavi Merkezlerine (AMATEM) ve Yeşilay Danışmanlık Merkezlerine (YEDAM) başvurulabilir. YEDAM, alkol, tütün, madde, kumar ve internetle ilgili sorunlar yaşayan bireylere ücretsiz psikososyal destek sağlamaktadır. YEDAM’a 115 numaralı danışma hattı üzerinden veya doğrudan merkezlerine başvurarak ulaşabilirsiniz.
Kliniğimizde de sanal kumar bağımlılığı konusunda uzman psikolog ve psikiyatristler tarafından bireysel terapi, grup terapisi ve aile danışmanlığı hizmetleri sunulmaktadır.
Sanal Kumar Bağımlılığı Tedavisi
Evet, kumar bağımlılığı tedavi edilebilir bir durumdur. Tedavi süreci, bireyin riskleri ve ihtiyaçlarına uygun olarak kişiye özel olarak planlanır. Tedavinin ilk adımı, bağımlılığın farkına varmaktır. Kişinin kumar bağımlılığının ve bunun yaşamı üzerindeki olumsuz etkilerinin farkına varması iyileşme sürecinin temelini oluşturur. Farkındalık sağlandıktan sonraki süreçte, tetikleyiciler, riskli durumlar, düşünce hataları, istekle başa çıkma, hayır diyebilme, para yönetimini sağlama ve kendini affetme gibi konular Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) teknikleriyle yapılandırılmış bir şekilde ele alınır. Kliniğimizde uyguladığımız BDT yöntemi, bireylerin kumar oynama davranışlarına yol açan olumsuz düşünce ve inançlarını değiştirmelerine yardımcı olarak uzun süreli iyileşme sağlamayı hedefler.
Danışanlarımızın onayıyla aile görüşmeleri de yapılarak sağlıklı iletişim, sorumluluk verme, kural koyma ve para yönetimi gibi konularda destek sağlanır. Ayrıca, boş zamanları yapılandırma ve el becerilerini geliştirme odaklı atölye çalışmaları da tedavi sürecini destekleyici unsurlardır.
Aile ve Arkadaşlar Bu Süreçte Nasıl Bir Rol Oynamalıdır?
Kumar bağımlılığı, sadece bireyi değil, ailesini ve yakın çevresini de olumsuz etkileyen bir durumdur. Bu nedenle, iyileşme sürecinde aile ve arkadaşların desteği büyük önem taşır. Aile üyeleri ve arkadaşlar, bağımlılıkla mücadele eden kişiye karşı anlayışlı ve sabırlı olmalı, eleştirel ve suçlayıcı yaklaşımlardan kaçınmalıdır. Onlara duygusal destek vermek, yalnız olmadıklarını hissettirmek ve profesyonel yardım almaları konusunda teşvik etmek önemlidir. Ayrıca, bağımlılığın etkileri hakkında bilgi edinmek ve destek gruplarına katılarak benzer sorunları yaşayan diğer ailelerle iletişim kurmak da faydalı olabilir. Aile olarak, bağımlı bireye maddi destek sağlamak veya borçlarını kapatmak yerine, tedavi sürecine odaklanmasına yardımcı olmak ve sağlıklı sınırlar çizmek önemlidir.
Sanal Kumar Bağımlılığından Nasıl Korunulur?
Sanal kumar bağımlılığından korunmak için bireysel ve toplumsal düzeyde çeşitli önlemler alınabilir:
- Farkında Olmak: Kişinin problemli kumar davranışının farkında olması, bağımlı olduğunu kabul etmesi ve bundan kurtulmaya karar vermesi en önemli adımdır.
- Tüm Site Üyeliklerini İptal Etmek: Bağımlılıktan kurtulmaya karar verdikten sonraki ilk adım, sanal kumar sitelerindeki tüm üyelikleri iptal etmek olmalıdır.
- Bütçe Kontrolünü Devretmek: Kumar bağımlılığının en büyük zararlarından biri maddi kayıplardır. Bütçe kontrolünü geçici bir süre güvendiğiniz bir yakınınıza devretmek faydalı olabilir.
- Çevrenin Desteğini Almak: Aile ve arkadaşların desteğini almak motivasyonu artırır. Kararınızı çevrenizle paylaşın ve onlardan anlayış bekleyin.
- Odak Noktasını Değiştirmek: Kumarın yerine farklı ilgi alanları ve hobiler edinerek boş zamanlarınızı verimli geçirin.
- Bilinçli İnternet Kullanımı: Özellikle gençlerin internette geçirdiği süre ve eriştiği içerik hakkında bilgi sahibi olmak önemlidir. Oyun gibi başlayan aktivitelerin zamanla kumara dönüşebileceği unutulmamalıdır.
- Yaş Sınırlarına Dikkat: Çevrimiçi bahis sitelerinde yaş sınırlarına uyulması ve sahte profillerle erişimin engellenmesi gerekmektedir.
- Reklamlara Karşı Bilinçli Olmak: Kumar reklamlarının ve promosyonlarının etkisini azaltmak için bilinçli olmak ve bu tür içeriklerden uzak durmak önemlidir.
Sanal Kumar Bağımlılığı Tedavisinde Yaklaşım
Evre Psikoterapi Merkezi olarak, sanal kumar bağımlılığı ile mücadele eden bireylere yönelik kapsamlı ve kişiye özel tedavi programları sunmaktayız. Uzman psikolog ve psikiyatristlerimiz, bilimsel olarak kanıtlanmış yöntemlerle (Bilişsel Davranışçı Terapi, EMDR vb.) bağımlılığın temelinde yatan nedenleri anlamanıza ve sağlıklı başa çıkma mekanizmaları geliştirmenize yardımcı olmaktadır. Tedavi sürecimizde bireysel terapinin yanı sıra, destekleyici grup terapileri ve aile danışmanlığı da önemli bir yer tutmaktadır. Amacımız, danışanlarımızın sadece kumarı bırakmalarına değil, aynı zamanda daha sağlıklı ve dengeli bir yaşam sürmelerine destek olmaktır.
Sanal kumar bağımlılığı ile ilgili daha fazla bilgi almak veya tedavi seçeneklerimiz hakkında konuşmak için bizimle iletişime geçebilirsiniz:
Unutmayın, sanal kumar bağımlılığından kurtulmak mümkündür ve doğru destekle hayatınızı yeniden kontrol altına alabilirsiniz.
Ankara’daki uzman psikolog kadromuz ile ruh sağlığınızı destekleyin. Alanında deneyimli psikologlarımızla, hayatınızdaki zorluklarla başa çıkın ve daha iyi bir yaşam için ilk adımı atın. Ankara psikolog hizmetlerimiz hakkında detaylı bilgi ve randevu için buraya tıklayın.
Kaynakça
Amerikan Psikiyatri Birliği (2014). DSM-5 tanı ölçütleri başvuru el kitabı (Çev. E. Köroğlu). Ankara: Hekimler Yayın Birliği.
101 Soruda Bağımlılık (2019). [Link: 101 Soruda Bağımlılık | Yeşilay (yesilay.org.tr)]
American Psychological Association (2021). Gambling disorder.
American Psychiatric Association (APA) (2021). What is gambling disorder?
Gambling Comission (UK) (2021). Gambling Commission publishes new research which explores the gambling journeys and behaviours of young people.
World Health Organisation (2021). Addictive behaviours.
World Health Organisation ICD-11 for Mortality and Morbidity Statistics (2021). Disorders due to addictive behaviours.
World Health Organisation ICD-11 for Mortality and Morbidity Statistics (2021). Gambling disorder.
DSM-5 Tanı Ölçütleri Başvuru El Kitabı
Ahmet BÜYÜKABACI
Çalışma alanları sırasıyla kişilik bozuklukları, bireysel psikoterapi, çift terapisi ve danışmanlığı, cinsel terapi ve danışmanlığı, şirket içi ve kurum eğitimleridir